Alerji

Alerji nedir ? Alerji; bir şahısta, başkalarına karşı genellikle hiçbir hassasiyete yol açmayacak bir maddenin yarattığı fazla bir duyarlık vaziyeti­dur. Ne gibi maddeler alerji yapabilir ? Değdiğimiz, yuttuğumuz, …

Alerji nedir ?
Alerji; bir şahısta, başkalarına karşı genellikle hiçbir hassasiyete yol açmayacak bir maddenin yarattığı fazla bir duyarlık vaziyeti­dur.

Ne gibi maddeler alerji yapabilir ?
Değdiğimiz, yuttuğumuz, solukla içeriye sürüklediğimiz hemen her şey alerji yapabilir. alerjiyi alana getiren maddeye «alerjen» ismi verilir ki, suratlarca çeşit alerjen vardır.

Alerji alana getiren maddelerin en sık görülenleri hangileridir ?
Ağaçlardan gelen tozlar, otlar ve yabanî otlar, gübreli toprak spor­ları, evdeki tozlar, hayvan tüyleri, bazı yemekler, ilâçlar, boyalar, kimyevî maddeler v.s.

Bir insanda alerji olduğu nasıl tespit edilebilir ?
En genel belirtiler şiddetli aksırmalar, btümörün tıkanıklığı, hırıltıy­la solumak ve nefes tıkanıklığı, cilt kaşınması, büyük kabarıklıklar ve «ürtiker»dir. Alerjiler kendilerini ayrıca kusmak, ishal, karın krampları, baş sızıları, bedende kirler ve başka semptomlarla da gösterebilir.

Alerjiler riskli olabilir mi ?
Evet. Rehabilitasyon edilmeyen saman nezlesi, nefes darlığı astım veya sinüzite dönüşebilir. Astım ise hakimiyet altına alınmadığı takdirde kronik yetersizlik getirebilir ve başka ciddî solunumla şehirgşehri gidişatlara neden olabilir.

Alerjik vaziyetlerde erken teşhis ehemmiyetli midir ?
Evet. Bazı alerjilerin erken rehabilitasyonsi sayesinde astım veya sürekli akciğer bozuklukları gibi ciddî komplikasyonları önlenebilinir. Bu özellikle çocuklarda ehemmiyetlidir. Çocuklardaki alerjiler minik yaş­ta hakimiyet altına alınmadığı takdirde basmakalıp gelişmeleri büyük can ver­çüde gecikmeye uğrar.

En genel alerjik hastalıklar hangileridir ?
a.Saman nezlesi.
b.Sene boyunca devam eden alerjik btümörün iltihabı veya kan da­marlarını büzücü ya da genişletici nezle.
c.Bronşlarda astım.
d.Egzema atopic dermatitis.
e.Ürtiker urticaria veya ödemli ürtiker angiodema.
f.Zehirli sarmaşık gibi ten iltihabı dermatitis.
g.Şiddetli baş sızıları.

Alerjiler rehabilitasyon edile bilinir mi ?
Birçok olayda alerjiye sebep olan şey «alerjen» bir köpek veya ke­di gibi, ortadan kaldırıldı mı hasta tamamıyla iyileşir.. Başka olay­larda bir seri hassasiyeti ortadan kaldırma «hyposensitization» enjeksiyonları ile hasta sürekli olarak iyileşebilir.

Alerjik hastalar devamlı olarak rehabilitasyona tâbi yakalanmalı mıdır ?
Her zaman değil. Çok kere gereken «hyposensitization» derecesi te­min edildikten sonra hastaya başka müdahaleye gerek kalmaz. Ancak birçok hastada alerji yapan, madde alerjen alerji belir­tileri gösterdiği sürece rehabilitasyona devam edilmesi gereklidir.

Alerjiler önlenebilir mi ?
Genellikle evet. Alerjik oduklarını bilen şahıslar kendilerine alerji yapan maddelerden ‘uzak kalmaya umursamalıdırlar. Meselâ çi­çek veya ağaç tozu olan mevsimlerde bu gibi hastalar kırlarda do­laşmaktan sakınmalıdırlar. Evdeki tozlardan muhtemel olduğu ka­dar uzak kalmalıdırlar, boya kokularını teneffüs etmemelidirler, muhtemel olduğu derecede fazla yorgun düşmemeli ve duygusal yeislerden sakınmalıdırlar.

Bebeklerde ve minik çocuklarda genel alerji sebepleri nelerdir ?
Yedikleri yemekler ve bedenlerine sürülen maddeler.

İrsiyet yoluyla alerjiye fazlasıyla istidatları olan çocuklarda alerjiler önlenebilir mi ?
Evet. Bu gibi çocuklara kaynatılmış ve koyu süt verilmelidir. Bu gi­bi sütler ham sütler kadar i alerjiye neden olmazlar. Çocuklara bilgi­lecek yeni gıda maddeleri bebeğe birer birer verilmelidir. Böylece anne, hangi gıda maddesinin çocuğa alerji yapacağını tespit et­me imkânını bulabilecektir. Yumurta ve balık gibi katı gıda mad­deleri bebeğe daha sonraları verilmelidir. Çocuğun yatak ve reyin odası muhtemel olduğu kadar tozlardan arınmış olmalıdır. Kedi, kö­pek ve hatta doldurulmuş hayvan oyuncakları bile çocuklardan uzak yakalanmalıdır. Çocuğa bakan hekime çocuğun ailesindeki alerji vaziyeti bütün ayrıntılarıyla anlatılmalıdır.

Alerjiler irsiyet yolu ile geçebilir mi ?
alerji uzmanlarının büyük çoğunluğu alerjinin kendisinin değil, fakat alerjiye istidada irsiyet yoluyla geçebileceğine inanmakta­dırlar. Bu demektir ki anne veya babası alerjik olan bir çocuğun ailelerinde alerji olmayan çocuklardan çok daha yüksek bir oran­da alerjik olma olasılığı vardır.

Çocuklar anne ve babalarında olan alerjilerin aynılarına mı tutul­maya eğilimlidirler ?
Kati surette değildir. Anne ve babalardan bkocaman saman nezlesinden alerji gösteriyorsa çocukta astım, egzema veya başka alerjik du­rumlara rastlanabilinir.

Annesi ve babası da alerjik olan bir çocuk, anne ve babasından yal­nız bkocaman alerjik olan bir çocuktan daha mı fazla alerjiye kapılabilir ?
Evet. Bunların alerjiye kapılmaları daha erken ve alerji türleri da­ha ciddî olur.

Anne ve babadan ikisi de alerjik ise bunların çocuklarının alerjik ol­ma olasılıkları nedir ?
Bunların yüzde ellisi alerjik olacaktır. Anne ve babadan yalnız bi­ri alerjik ise çocuğun alerjik olma olasılığı takribî % 25′tir.

Alerjiler kendiliklerinden yatışır ve böylece tamamen geçer mi ?
Evet, ama bu pek az görülen bir olaydır.

Alerjiler rehabilitasyon edildikten veya durdurulduktan sonra tekerrürler mi ?
Bazen evet. Bu daha çok görülebilir ve hasta yeni bir hassasiyet­deri alerjik olur.

Alerjiler öldürücü olur mu ?
Alerjiden can verenlere çok az rastlanır. Ancak alerjiler rahatsız edici­dir ve külfetlidir. Bazen bir ilâca karşı alerji vefata neden olabi­lir. Fakat bu çok az rastlanan bir olaydır.

Alerjiler belli mevsimlerde mi kendilerini gösterirler ?
Bazıları öyledir, bazıları da değil. Saman nezlesi hadiseleri genellik­le yabanî otlar ağustos ve eylül aylarında tozaklanmaya başladık­ları için kendilerini gösterir. Otlara karşı alerjik olanlar ise mayıs ve haziran aylarında alerjik olmaya başlarlar. Zira otlar o mev­simde daha çok tozaklanırlar. Gıda maddelerine, ilâçlara, hayvan kıllarına veya evlerdeki tozlara karşı allerj ilerin mevsimleri yok­tur.

Tozaklamalar nedir ? ,
Bunlar çiçeklerden, ağaçlardan, otlardan ve yabanî otlardan çıkan mikroskopik breyde incecik, pudra biçiminde, sarı renkte zerrecik­lerdir.

Alerjiye tutulmakta yaş grubu var mıdır ?
Hayır. Alerji her yaşta gelebilir. Ancak alerjinin en sık ortaya çıktığı yaş çocukluk çağıdır.

Alerjiler nezleler gibi bazen berişici olur mu ?
Hayır, alerjiler insanlarda temasla berişmez.

Senelerden beri hiçbir şikâyeti olmayan bir insan nasıl oluyor da birden bire bir alerjiye yakalanabiliyor ?
Bazı olaylarda belli maddelerle uzun süreli temaslar sonucu bir alerjinin gelişebileceği bilinen bir gerçektir. Ayrıca, daha evvelden hiçbir alerji belirtisi göstermemiş bir şahsın duygusal sıkıntılar­dan, fazla yorgunluktan ve enfeksiyonlardan dolayı alerjik belir­tiler göstermesi muhtemeldir. Ergenlik çağma girişte, âdetlerin ke­silmesinde veya gebelik vaziyetinde alana gelebilecek farklı­likler alerjik dengeyi bozarak, bir alerjinin ortaya çıkmasına ne­den olacak hastalık belirtileri getirebilir.^
Bir insanın alerjik olması için, hayatı boyunca alerjiye eğilimli oldu­ğu doğru mudur?
Evet. Bir sıkıntı veya karmaşıklıktan dolayı alerjik dengesi bozulun­ca kendisinde bir alerji gelişecektir.

Alerjiler psikosomatik midir us ile beden arasındaki ilişki ?
Yeis, fobi, kızgınlık ve şiddetli coşku gibi duygular alerjik bir krizi zamanından evvel alana getirebilir. Bazı alerjilerin, hasta psikiyatrik takviye görünce ortadan kaybolduğu gerçektir. Ancak, bu alerjinin fizik esasını sarsmaz. Zira alerjik eğilim ruhî vaziyet ne kadar düzelmiş olursa olsun, yeniden de kaybolmamaktadır. Alerjik çocukların anne ve babaları her zaman çocukların güven­lerini yenilemeli ve sükûnetlerini muhafaza etmelidirler.

Sinirlilik alerjiye neden olabilir mi ?
Hayır. Ancak ikisi arasında kesin bir ilişki vardır.

Alerji ne miktarda yaygındır ?
Nüfusun en az % 30′unda bir cins alerji mevcuttur. Meselâ, Amerika’daki kronik hastalıklar arasında alerji üçüncü sırada yer al­maktadır. Yalnız, mafsal ve kalp damarları hastalıkları alerjinin önünde gelmektedir.

Alerjik şahıslar genellikle bir madde «alerjen»den fazlasına mı alerjik olurlar ?
Evet.

En genel alerji sebepleri hangileridir ?
Çiçek, ağaç ve ot tozları, bütün tozlar, gübre sporları, keskin koku­lar, hayvan kılları, tüyler ve muhtelif yemekler. Bunlardan başka ya­tıştırıcı ilâçlar, serumlar, antitoksinler, boyalar, parfümler, plâs­tikler, evlerde ye endüstrilerde kullanılan daha birçok kimyasal madde alerjiye neden olabilir. Böcek ve, böceklerin ısırması veya sokması da alerjik haller alana getirebilir.

Bir hasta alerjik olup olmadığını nasıl anlayabilir ve kendisini alerjik yapan maddeyi nasıl öğrenebilir ?
Hekimi, hayatı hakkında ayrıntılı bşehirgi alacak ve çalışma alanı ve evi çevresini hakimiyetten geçirecek, hayata âdetlerini bilecek, ve boş zamanlarında nasıl müddet geçirdiğini tespit edecektir. Bütün bu etmenleri tespit ettikten sonra hekim laboratuar testlerine başvuracaktır. Birçok genel alerji yapan maddelerden alerjen özler alarak bunlarla hastada cilt testleri yapacaktır. Bu cilt testle­ri ile hastanın fazla hassasiyeti tespit edilecektir. Bu gerçekten bir detektiflik işidir ve çok sabıra gereksinim göstermektedir.

Cilt testlerine her zaman güvenilebilinir mi ?
Ne yazık ki hayır. Bir insan kullanılan maddeye aslında alerjik de­ğilse bile pozitif tepki gösterebilir. Veya o maddeye alerjikse bile, olumsuz reaksiyon gösterebilir/Cilt testlerinin başarılı olabilmesi için bunları yapan hekimin alerji alanında bütün bir bşehirgi ve tecrü­beye sahip olması gereklidir. Solukla içeriye çekilen ilâçlarla yapı­lan cilt testleri gıda maddeleriyle yapılanlardan daha güvenlidir.

Cilt testleri sancı yapar mı ?
İyi yapıldıkları zaman hayır. Test yapıldığı zaman hafif bir iğne ba­tığı hissi duyulursa da bu ehemmiyetli bir sancı sayılamaz.

Alerji testlerinin yapılmasının dolaylı metodu nedir ?
Bu metotta alerjik hastadan alman kandan hazırlanan serum alerjik olmayan bir şahsın bedeninin muhtelif yerlerine enjekte edi­lir. Belli bir zaman aşımından sonra testler bu yerlerde yapılır. Bu metoda alerjik hastanın cildinin hastalıklı olduğu ve bu gibi test­lere uygun olmadığı zamanlar başvurulmaktadır.

Alerjik hastalar alerji ile şehirgşehri olmayan hastalıklar için ilâç veya en­jeksiyon alırken özel dikkat göstermeleri gerekir mi ?
Evet. alerjik bir hastanın herhangi bir hekimden başka bir has­talık için ilâç reçetesi almadan evvel hekime alerjik gidişatını bşehir­dirmesi gereklidir.

Alerjiler nasıl rehabilitasyon edilir ?
Bcerahatçi ve en ehemmiyetli alçağım teşhistir. Alerji uzmanı hastanın ayrın­tılı hayat hikâyesini bildikten sonra alerjinin neden ileri geldi­ğini tespite çalışacaktır. Uzman hekim hastanın devamlı olarak bir hatıra defteri tutmasını ve bunda gşan içerisinde her yaptığını ve her yediğini kaydetmesini isteyebilir. Kendisini tecrübe diyet­lerine tâbi tutabilir. Geniş miktarda cilt testleri gerekli olabilir. Alerjinin sebepleri bulunduktan sonra bunlardan birçokları meyda­na çıkmış olabilir. Bu sebepleri temkine yolları hastaya anlatılır. Şayet alerji yapan maddeyi önlemenin pratik bir yolu yoksa o za­man hekim alerjik halleri yok etmek için gereken yatıştırıcı ilâçlan tavsiye eder. Uzman hekim muhtemelen hastaya enjeksiyon yolu ile allerj enden meselâ çiçek veya ot tozu devamlı surette çoğaldırılan dozlar enjekte ettirecektir. Bu enjeksiyonlar sayesinde has­tanın alerjik maddeye karşı mukavemeti çoğalacak ve ileride alerjik belir­tiler eksilecek veya tamamen ortadan kalkacaktır.

Şayet alerjinin bir ev hayvanından ileri geldiği anlaşılırsa, hastanın bu sevdiği hayvandan ayrılması koşul mıdır ? ,
Evet. Bir hastanın bu hayvana karşı hassasiyetini ortadan kaldır­mak hemen hemen imkânsızdır.

Bir hastanın alerjisinin bir yemekten ileri geldiği anlaşılırsa bu yemeği yemekten vazgeçmekle alerjisinden kurtulabilir mi ?
Bu çok güçtür. Zira birçok yemeklerde bulunan madde karışım­larını tesbit etmek imkânsızdır. Fakat hasta alerjik olduğu ve ken­disi tarafından bilinen gıda maddelerinden kaçınmasını bilme­lidir.

Antihistaminik ilâçlar ne derece tesirlidir ?
Piyasada temin edilebilen birçok antihistaminik ilâçlar saman nez­lesi ve ürtikere karşı çok tesirlidir ve bu alerji ileri eksiltmekte yar­dımcı olurlar. Ancak astımda pek bereketli olmamaktadırlar. Üstelik bu ilâçların astımlı hastalara verilmemesi gerekir. Bazen minik ço­cuklarda astım hallerinde antihistaminik ilâçlar kullanılabilir.

Alerjik hallerde verilen ACTH, kortizon ve başka «steroit» hormon­lar ne derece bereketlidir ?
Bu gibi ilâçlar, astım dahil, bütün alerjik vaziyetlerde belirtileri eksiltmekte faydalı olmaktadırlar. Ancak, alerjik neden başka yol­la kaldırılmadığı takdirde, ilâçların verilmesi durdurulduğu zaman alerjik belirtiler yine kendilerini göstermeye başlarlar. Bu gi­bi ilâçlar çok kuvvetli olduklarından ve hasarlı birçok yan tesirler alana getirebileceklerinden hekimler bunları, ancak acil olay­larda ve en inatçı alerjik hallerde kullanmayı uygun bulmakta­dırlar.

Bir hastanın alerjik bir hastalıkta herhangi bir hekime mi veya bir alerji uzmanına mı başvurması bereketlidir ?
Muhtemel olduğu kadar bir alerjik hastanın bu alanda ihtisası olan bir hekime başvurması lâzımdır. alerji o derece kompleks bir ihtisas haline gelmiştir ki, ancak senelerce bu yolda araştırmalar yapmış ve tecrübeden geçmiş uzmanlar başarılı olarak alerjileri teda­vi edebilmektedirler.

Vitaminler bir alerjiyi ortadan kaldırabilir mi ?
Hayır.

Sinüs enfeksiyonları bir alerjiden mi ileri gelir ?
Hayır, Sinüs enfeksiyonları alerjiden ileri gelmezse de, alerjik hastalar böyle enfeksiyonlara çok eğilimlidirler. Bütün tersine sinüs enfeksiyonu olarak nitelendirilen birçok vaziyet btümörün ailevilerin­den başka bir şey değildir.

İltihaplı Sivilce veya sedef hastalığı «psoriasis» bir alerjiden mi ileri gelir ?
Hayır.

Mantar nedir ?
Mantar bitkisel maddelerde yetişir. Ev bayanları bu bitkinin ekme­ği bozduğunu ve elbiseleri küflendirdiğini bilirler. Senenin sıcak ay­larında kuvvet bulan bu mantarlar buğday, mısır, yulaf, ot, yap­rak ve toprakta gelişir. Bu mantarların tozları çiçek tozlarından daha mikroskobik minikliktedir ve havada çok sayıda bulunur­lar. Çiçek tozlarından sonra bu mantar tozlar muhtelif mevsimlerde kendisini gösteren solunum organlarındaki alerjilerin en büyük sebebi olurlar. Mantar alerjisinin süresi çok uzundur. Zira bu tozlar topraklar karla örtülü oldukları zamanlar dışında devamlı havada bulunabilirler.

Ev tozu nereden gelir ?
Ev tozu kaynakları yün halılar ve kilimler, kuş tüyü yastıklar, pa­muk dolu şilteler, yorgan ve battaniyeler, kalın perdeler ve döşe­me eşyadan ileri gelebilir. Ne kadar paklik yapılırsa yapılsın ev tozu her zaman bu gibi eşyaların bulunduğu odalarda vardır.