Psikolojide Sekizlenme Davranışı nedir? Uzman Psikolog Serkan Yükcü’den dikkat çeken açıklama

Hayatta karşılaşılan her zorluk, insan psikolojisinde bir tartıya karşılık gelir. Vakitle biriken bu tartılar uygun biçimde boşaltılmazsa zihinde ve vücutta ağır hastalıklara neden olur. Lakin birçok insan, bu yüklerden kurtularak güzelleşmek yerine ömür uzunluğu onları taşımayı seçer. Uzman Psikolog Serkan Yükcü, bu bahiste uzman görüşlerini lisana getirdi.

Çevremizde birçok kişinin yaşadığı zorluklardan şikayetçi olduğuna şahit oluruz.. Günlük hayatın içerisinde karşılaşılan kimi zorluklar, vakitle birikerek zihinsel ve fizikî bir yük halini almaya başlar. Kişinin ömrünü çekilmez hale getiren bu yüklerden kurtulmak yerine tüm bu yükleri taşımaya devam etmek istediği durumlarda görülebilir. Uzman Psikolog Serkan Yükçü, insanların neden güzelleşmek istemediklerini “Psikolojide Sekizlenme Davranışı” bahisli yazısıyla açıkladı.

SEKİZLENME DAVRANIŞI NEDİR?

Bir terapist olarak en çok duyduğum cümlelerden biri şudur: “Ben elimden geleni yapıyorum lakin o hiç değişmek istemiyor.” 

Bu cümleyi kimi vakit bir eş, kimi vakit bir anne, kimi vakit da bir iş arkadaşı kurar. Ancak asıl ironik olan şudur ki, bazen bunu terapide karşımdaki kişi kendi için de söyler. 

Bazı beşerler hakikaten değişmek istemez. Daha doğrusu, değişmeyi ister üzere yapar lakin derinlerde bir yerlerde mevcut halini korumak için büyük bir direnç taşır. Psikolojide bu duruma bazen “sekizlenme davranışı” ya da daha yaygın tarifiyle “ikircikli motivasyon” denir. Kişi düzgünleşme fikrini savunur, lakin bilinçdışında tam zıddını yapar. Tıpkı bir yılanın kendi kuyruğunu ısırarak daire çizmesi üzere, birebir davranış döngüsünü tekrar tekrar üretir. 

İNSANLAR NEDEN GÜZELLEŞMEK İSTEMEZ?

• Acı, tanıdıktır:
  Kimi vakit mutsuzluk, bireye çocuklukta öğrendiği bir korunma biçimini hatırlatır. Travmalarla büyüyen bireyler için huzur tanıdık değildir; bu yüzden huzurdan korkabilirler. 
• İyileşmek, sorumluluk ister:
  “İyileşirsem artık mazeret bulamam.” fikri kişiyi korkutur. Mağdur pozisyonunda kalmak, etrafın ilgisini, şefkatini ya da sorumluluktan kaçış hakkını verir. 
• Kendine acımak, kimileri için bir konfordur:
  Bu, farkında olmadan oluşturulmuş bir ruhsal avantajdır. Kişi, “Ben aslında yaralıyım” diyerek hayatını sabote etmeye devam edebilir. 

“SEKİZLENME” DAVRANIŞI NASIL ANLAŞILIR?

• “Değişmek istiyorum” der lakin randevulara geç kalır. 
• “Hayatımı nizama sokacağım” der lakin birebir kaotik alakaları sürdürür. 
• “Bu sondu” der lakin sonraki gün tekrar tıpkı alışkanlığa döner. 

Sekizlenme davranışı bazen terapi sürecini bile kilitler. Danışan, terapiye gelmeye devam eder lakin tıpkı öyküyü tekrar anlatır, birebir savunmaları yapar. Bazen bu, bir yardım daveti değildir; bir kendiyle yüzleşmeme biçimidir. 

TERAPİSTİN ROLÜ NEDİR?

Bu noktada terapistin misyonu, şahsa “neden değişmediğini” yargılamak değil, bu döngüyü görmesini sağlamaktır. Zira değişim, niyetle başlar lakin farkındalıkla büyür. 

Bazı beşerler bir cümleyle, kimileri ise yıllar süren sessizlikle değişime direnir. Psikoterapi, yalnızca travmaları konuşmak değil, değişime karşı gösterilen bu pasif direnci de görünür kılmakla mümkündür. 

SONUÇ OLARAK 

İyileşmek istemeyen insan yoktur. Lakin bazen, güzelleşmenin bedelini ödemeye hazır olmayan beşerler vardır. Tahminen de asıl sorun, güzelleşmenin manasını ve sonucunu yine tanımlamaktır. 

Sevgiyle Kalın; 

Uzman Psikolog Serkan YÜKCÜ