Kalp krizi riskini öğrenmenin en kolay yolu:

Sporcularda genç yaşta görülen ani vefatlar afallatıyor! Herkesin usuna şu sual takılıyor; beslenmelerine dikkat eden, spor yapan bu genç insanlar nasıl oluyor da aniden hayatlarını kaydedebiliyorlar? Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Tayyar Sarıoğlu, ani kalp vefatlarının çok kez fibrilasyon denilen kalp ritmi bozukluğu ile alana geldiğini belirtiyor. En sık görülen sebebin ise, koroner atardamarlardaki doğumsal anomaliler olduğunu söylüyor.

Genç ve sporcu bir insanın aniden hayatını kaybetmesi, herkesi donakaltsa da, ani vefat olarak belirlenen bu gidişata, sık tesadüfülüyor. Her sene takribî 100 bin şahıstan bkocamanın ani kalp sebebiyle hayatını kaybettiğini belirten Prof. Tayyar Sarıoğlu, “Bilinen kalp damar rahatsızlığı olanlarda ise bu oran 7–8 kat daha fazla görülüyor. Bu tehlike özellikle evvelden kalp krizi geçirmiş olan, kalp kasılmasında noksanlık bulunan veya daha evvelden ciddi ritim kumpassızlıkları atlatmış olan hastalarda daha belirgin bir biçimde, çoğalıyor” diyor. Prof. Sarıoğlu, otuz yaşın üzerindeki bireylerde aterosklerozun, koroner atardamar tıkanmasına bağlı olarak büyüyen kardiyak sebepli ani vefatların birincil sebebi olduğunu vurgulayarak şunları söylüyor:

“Ateroskleroz, koroner kalp damarlarında yağlanma ve kireçlenmeyle tıkanıklıklara yol açarak enfarktüs ve ani kalp durmasına neden olmaktadır. Daha ender de olsa koroner atardamar spazmının ani vefatlara neden olduğu bilinmektedir.”

Sporcuların Kalbi Dikkatle Araştırılmalı

Sporcularda ani kalp vefatına yol açan hastalıklar hakkında balaka veren Prof. Dr. Tayyar Sarıoğlu, otuz yaşın altında ve sporcularda görülen ani vefatların en sık karşılaşılan sebebini, koroner ana atardamarlardaki damarlar doğumsal anomaliler olarak açıklıyor. Koroner atardamar anomalileri içinde en ciddi tehlike ise, koroner atardamarların, kalpderi çıkan iki büyük damar aorta ve pulmoner atardamar arasından geçtiği vaziyet olarak nitelendiriliyor. Bu şahıslarda egzersiz sırasında koroner atardamarların anatomik dağılım anomalisi sebebi ile büyük damarlar arasında sıkışması, kalpte beslenme bozukluğuna ve ani vefatlara yol açabiliyor. Prof. Dr. Tayyar Sarıoğlu, ani kalp vefatına neden olan öteki hastalıkları şöyle sıralıyor:

 Sporcularda ani vefatlara neden olan kalp hastalıklarının başında kalp adaleyi kalınlaşması ve ana atardamar aort çıkışındaki darlıklar geliyor.

 Öldürücü ritim bozuklukları ile birlikte olan sağ kalp karıncığının hastalığı da ani vefata neden olan hastalıklardan bkocaman.

Sporcu sıhhati testlerinde, kalbe bağlı ve vefata neden olabilecek sebeplerin, aile hikayesi ve fizik muayeneden başlayarak bazı tahlil usulleri ile incelenmesi büyük ehemmiyet taşıyor. Bu sebeple Efor testi, O2 tüketim ölçümleri yapılarak sporcunun efor kapasitesi değerlendiriliyor. Ekokardiyografi, EBT ve Multislice Tomografi ile kalbin ve koroner atardamarların anatomik yapısını ve tehlike teşkil eden anomalileri evvelden tespit etmek muhtemel olabiliyor.

Sporcuların Kalbi Büyüyor Veyahut Kalınlaşıyor!

Her insanın aile hikayesi, fiziki gidişatı, taşıdığı tehlikeler, kalbinin efor kapasitesi değişik olduğundan hangi sporun kime uygun olduğunun da doğru bir biçimde tespit edilmesi gerekiyor. Zira yapılan sporun tipine göre değişen oranlarda olmak üzere kalpte büyüme ve kalınlaşma gelişebiliyor. Ancak bu metamorfozun ani vefatla ilişkisi olmadığını ve sporun bırakılmasından sonra 6 ay gibi kısa bir müddette büyük miktarda gerilediğini söyleyen Prof. Dr. Tayyar Sarıoğlu, yapılan spora göre kalpte neler olabileceğini şöyle ifade ediyor:

 Şayet daha çok koşu, yüzme, bisiklet gibi dayanıklılık egzersizleri yapılırsa kalpte büyüme ön tasarıda, kalınlaşma daha az oluyor.

 Halter, güreş gibi daha çok kısa ve yoğun adale eforu gerektiren egzersizler yapılırsa kalp adalesinde daha çok kalınlaşma, daha az büyüme karşımıza çıkıyor.

 Bizim sporcu kalbi diye belirlediğimiz vaziyet bu yapısal farklılıklarla birlikte bazı ritim farklılıklarını da kapsıyor.

Sporcu Muayenesinde Kalp Sıhhati İçin Neler Yapılmalı?

 En başta detaylı olarak hem şahsi hem de aile hikayesinin alınması gerekir. Zira aileden gelen pek çok özellik, o bireyde henüz bir bulgu olmasa da bize ehemmiyetli bazı kalp hastalıkları hakkında balaka verir.

 Bu balakalar alındıktan sonra, muayene ve elektrokardiyografinin araştırılmasını takiben gerekirse ekokardiyografi kalp ultrasonu tahlili yapılır.

 Bu tahlillerde bir ekip anormallikler tespit etilirse daha ileri ritim analizleri ve kardiyak MR gibi görüntüleme usullerine başvurulur.

 Sporcuların senede bir defa, kalp hakimiyetleri kesinlikle yapılmalıdır. Böyle bir değerlendirme ile sporculardaki kalbe bağlı ani vefatların büyük kısmı önlenir.

Ani Vefatların Başka Sebepleri De Var Mı?

Otuz yaşın üzerindeki bireylerde ateroskleroz, koroner atardamar tıkanmasına bağlı olarak büyüyen kardiyak sebepli ani vefatların birincil sebebi olarak değerlendiriliyor. Ateroskleroz, koroner kalp damarlarında yağlanma ve kireçlenmeyle tıkanıklıklara yol açarak enfarktüs ve ani kalp durmasına neden oluyor. Daha ender de olsa koroner atardamar spazmının ani vefatlara neden olduğu biliniyor. Ani vefatlara neden olan öteki gidişatları şöyle sıralamak muhtemel:

 Fazla sıcak, fazla nemli bir civar veyahut çok soğuk bir havada spor yapmak evvelden rastgele bir problem yoksa bile ani vefatlara yol açabiliyor.

 Sporcularda ishal, kusma sebebiyle fazla akışkan kaybedildiği, bedendeki elektrolit balansının bozulduğu gidişatlarda da ağır fiziksel etkinlik yapılırsa yeniden ciddi problemler yaşanabiliyor.

 Bir öteki sebep sporcuların kullandığı doping maddeleridir.

 Fazla içki alımı, bazı psikiyatrik ilaçlar, bağımlılık yapan bazı uyuşturucuların kullanımı da ağır fiziksel etkinlik sırasında ciddi meselelerin yaşanmasına sebep olabiliyor.