Vajinal mantar enfeksiyonuna neden olan candida albikans hifleri

NASIL BULAŞIR Vajinal mantar enfeksiyonunda üreyen mikroorganizmalar genellikle başkasından bulaşmaz. Şahsın zati kendi vajinasında bulunan maya hücreleri muhtelif nedenler ile etkin hale gelip enfeksiyon yaratmaktadırlar. Dolayısı …

NASIL BULAŞIR
Vajinal mantar enfeksiyonunda üreyen mikroorganizmalar genellikle başkasından bulaşmaz. Şahsın zati kendi vajinasında bulunan maya hücreleri muhtelif nedenler ile etkin hale gelip enfeksiyon yaratmaktadırlar. Dolayısı ile havuzdan vb. bulaşma söz mevzusu değildir. Çok seyrek cinsel ilişki ile bulaşabilir. Ancak bir bayanda mantar enfeksiyonu olması kesinlikle cinsel ilişki ile bulaştığı anlamına gelmez. Yaşamında hiç cinsel ilişkide bulunmamış bakire kızlarda hatta ufak çocuklarda dahi mantar enfeksiyonu olabilir.

TEHLİKE ETKENLERİ
Vajinada bulgu vermeden bulunan kandidalar muhtelif etkenlerin tesiri ile etkin hale geçerler ve klasik bulgular ortaya çıkar. Ancak ehemmiyetli bir asıl da hadiselerin %50′sinde bu cins bir etmen olmadan hastalığın ortaya çıktığıdır.Vajinal mantar enfeksiyonlarını tetikleyen etmenler şunlardır:

Antibiyotikler: Geniş spekrtumlu olarak deyim edilen güçlü antibiyotikler vajinanın olağan pH balansını bozarak mantar enfeksiyonu için uygun civar hazırlarlar. Vajinitte en sık tesirli olan antibiyotikler tetrasiklin ve penisilin grubu ilaçlardır.
Hamilelik: Özellikle gbeliğin son 3 ayında hücresel bağışıklığın eksilmesi ile kandida gelişimi kolaylaşır. Yeniden hamilelikte vajinada glikojen ismi verilen maddenin çoğalışı da bu vakayı süratlendir. Vajinada glikojenin çoğalmasına ise kanda östrojen ve progesteron ölçüsünün yükselmesi neden olur.

Şeker Hastalığı: Kan şeker seviyelerinin balanssız izlediği hakimiyetsiz diabette idrar ve vajinal salgılarda şeker seviyeleri çoğalır, bu da mantar için uygun bir civar hazırlar.

İmmunosupresyon: Bağışıklık sisteminin baskılanması demektir. İlaçlar ya da sistemik hastalıklar neticeyi hücresel bağışıklık sisteminin baskılanması kandidiazisi süratlendirir.

Doğum Hakimiyet hapları: Daha Önceki tipte yüksek doz oral kontraseptiflerin vajinal kandidiasiz için uygun zemin hazırladığı ileri sürülse de günümüzdeki düşük doz ilaçlar ile bu görüş geçerliliğini yitirmiştir.

Rahim içi taşıt spiral: Tesiri bütün olarak öğrenilmemektedir. Ancak kandidiazis için predispozan etmen olduğu ileri sürülmektedir.

Hormon kullanımı: Östrojen ve progesteron kapsayan ilaçların alımı kandidiazis görülme oranını çoğaldırır.

Naylon kıyafetler: Özellikle kilolu bayanlarda giyilen naylon kıyafetler ve çamaşırlar bölgede sıcaklık ve nem çoğalışına neden olurlar. Bu gidişat mantar hücreleri için altın bedelinde bir fırsattır. Büyüyen enfeksiyon yineleme ve kronikleşme meylindedir.

Yerel allerjenler: Renkli tuvalet kağıtları, parfümler, yüzme havuzundaki ilaçlar, tampon ve pedler alerjiye neden olabilirler. Alerjik zemin üzerinde ise daha sonra mantar enfeksiyonu büyüyebilir.

Metabolik hastalıklar: Tiroid hormonu bozukluğu gibi hastalıklar kandidiazis için uygun zemin hazırlar
Kiloluluk
Kronik servisit
Işınım
BULGULARI
Vajinal mantar enfeksiyonunun en ehemmiyetli ve en sık görülen bulgusu kaşıntıdır. Bu kaşıntı geceleri şiddetlenir ve sıcak tesiri ile çoğalır.
Hastaların çoğunda dış genital uzuvlarda yanma vardır. Özellikle idrar yaparken, idrarın dokunduğu bölgelerde şiddetli yanma hissi olur.
Bazı hastalarda cinsel ilişki esnasında ağrı olabilir.
Vajinal kandidiazisde akıntı her zaman olmaz. Şayet mevcut ise bu akıntı beyaz renkli ve içerisinde süt ya da peynir kesiği biçiminde belirlenen ya da kireç eşi olarak nitelendirilen parçacıklar bulunur.
Akıntıda makûs koku görülmez. Kokunun olması kandidiazise eşlik eden ikinci bir enfeksiyonun varlığını akla getirmelidir.
Vulva ve vajinada kızarıklık ve şişlik olabilir. Vajina duvarında mantar plakları bulunabilir.Bunların görülmesi kandidiazis için tipiktir. Kaşımaya bağlı olarak vulva teninde atanmalar ve ufak kanamalar olabilir.

TANI
Vajinal mantar enfeksiyonlarının tanısı efor değildir. Genelde tetkik esnasında hastanın şikayetleri ve tetkik belirtilerinin birarada değerlendirilmesi ilave bir laboratuvar muayenesine gerek kalmadan tanı koydurur. Vajinal kandidiazisde kültür almanın rolü yoktur. Bunun yerine alınan akıntı misalinin potasyum hidroksil ile muamele edildikten sonra mikroskop altında araştırılması ve tipik mantar psödohiflerinin görülmesi tanıyı netleştirir.

REHABİLİTASYON
Vajinal mantar enfeksiyonlarının rehabilitasyonu hem çok kolay hem de güçtür. Rehabilitasyon ile akut şikayetler büyük miktarda giderilir. Ancak hastaların %5-25′inde hastalık daha sonra tekerrürler. 1 sene içinde en az 4 kez kandidazis saldırıyı geçirilir ise bu vaziyette yineleyen enfeksiyonladan söz edilmektedir. Bu yine saldırıların sebebi mantar mayalarının vajinadaki sağlam dokuların içine girerek derinlere kadar ilerlemesi ve burada suskun kalmaları ve ilaçlardan da etkilenmemesi olarak açıklanmaktadır.

Vajina hücreleri kesintisiz bir yenilenme içinde bulunduğundan üstteki hücreler dökülüp alttaki hücreler yüzeye çıktıkça bu mayalarda yüzeye yanaşmakta ve uygun civar bulduğunda yine enfeksiyona neden olmaktadır. Bu gidişata invazif kandidiyazis ismi verilir. İnvazif kandidiazisin önlenmesinde predispozan etkenlerin ortadan kaldırılması koşuldur.

Rehabilitasyonda hem sistemik hem de yerel ilaçların kullanılması lüzumludur. Yerel ilaçlar hem vajinal ovül fitil hem de krem biçiminde olabilir. Yineleyen enfeksiyonlarda ise bazı yazarlar eş rehabilitasyonu gerektiğini düşünmektedirler. Kronik bir enfeksiyon yoksa eş rehabilitasyonu zorunlu değildir.

Ağızdan alınan sistemik rehabilitasyonda tek günlükten 1 haftalığa kadar rehabilitasyon protokolleri ve ilaçlar mevcuttur. Aynı gidişat vajinal ovüller için de geçerlidir.

Rehabilitasyon esnasında naylon kıyafetler giyilmemesi, çamaşırların pamuklu olması, kaynatarak yıkanması ve buğulu ütü ile ütülenmesi, dar kıyafetlerden sakınılması, vajinanın su ile yıkanmaması bunun yerine nötr pH derecelerine sahip ve bu emelle üretilmiş akışkan sabunların kullanılması rehabilitasyonu kolaylaştırır.