Kürtaj hakkında bilmek istedikleriniz

Kadın olsun, erkek olsun kürtaj sözcüğünü duymayan yok gibidir. Buna rağmen yeniden pekçok şahıs kürtajın yalnızca bebek aldırmak olduğunu düşünür. Oysa kürtaj en çok istenmeyen …

Kadın olsun, erkek olsun kürtaj sözcüğünü duymayan yok gibidir. Buna rağmen yeniden pekçok şahıs kürtajın yalnızca bebek aldırmak olduğunu düşünür. Oysa kürtaj en çok istenmeyen ya da lüzumluluk vaziyetinde hamileliğin sonlandırılması için uygulalan bir işlem olmasına rağmen kelime olarak yalnızca bu işlem için kullanılan bir terim değildir.

Kürtaj kelime anlamı ile kazımak anlamına kazanç. Misalin diş hekimleri de diş etlerindeki lezyonarı arınmak için kürtaj yaparlar. Sozcüğün doğru biçimi kürtaj değil küretajdir. Ancak dilimize kürtaj olarak yerleşmiştir. Kadın Hastalıkları ve Doğum dalında kürtaj terimi rahim içerisinden rastgele bir dokuyu birtakım aletler ile kazıyarak alma operasyonu için kullanılır. Bu dokular hamilelik mahsulü olabileceği gibi biopsi ya da rehabilitasyon emelli alınan dokular da olabilir.Kadın hastalıkları ve doğum kısmınca yapılan küretajlar iki düzeylidir. Birinci düzey rahim ağzının genişletilmesi dilatasyon, ikinci düzey ise küretajdır curettage. Bu sebeple işlem için kullanılması gereken en doğru terim ingilizce Dilatation and Curettage sözcüklerinin başharflerinden oluşan D&C’dir.Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de kürtaj kadın doğum hekimlerinin en çok uyguladığı cerrahi operasyonların başında gelmektedir. Ancak unutulmamalıdır ki kürtaj bir doğum hakimiyet usulü değildir.

Cinsleri

Kürtaj kadın hastalıkları ve doğum’da kullanıldığı biçimiyle rahim içinden doku almak anlamına geldiğine göre yalnızca hamilelik sonlandırmak için yapılmaz.

Özellikle kanama bozukluklarında ve monopoz sonrası kanamalarda teşhis emelli küretaj yapılabilir. Yeniden infertilite kısırlık araştırmalarında yumurtlama olup olmadığını kavramak vb. emelli kürtaj uygulanabilir.

Hamilelik Boşaltımı
Faize çağındaki kadınlarda en sık uygulanan kürtaj biçimidir. İstenmeyen hamileliklerin sonlandırılması emeli ile yapılır.

Probe Küretaj
Kanama bozukluklarında ve özellikle menopoz sonrası kanamalarda teşhis emelli yapılan operasyondur. Özel aletler küret ile rahim içi, bazal tabakaya kadar kürete edilir kazınır. Şiddetli ve uzun süreli kanamalarda hem altta uyuyan nedeni tespit edebilmek, hem de kanamayı durdurmak için uygulanır. Bu açıdan bakıldığında aynı zamanda bir rehabilitasyon biçimidir. Bu işlem sayesinde endometrial hiperplazi, rahim kanseri, rahimde yaşa bağlı zayıflama atrofi teşhisi konabilir.

Fraksiyone küretaj
Uygulanış emeli probe küretaj ile hemen hemen aynıdır. Ancak burada rahimin içini döşeyen endometrium katmanından ve rahim ağzının içini döşeyen endoservikal kanaldan ayrı ayrı misaller alınır ve pataolojik incelemeye sevk edilir. Özellikle rahim kanseri ve rahim ağzı kanserinin ayrımında ehemmiyetli bir teşhis taşıtıdır.

Endometrial Dating
İnfertilite teşhisinde yumurtlamanın olup olmadığını anlayabilmek için adet siklusunun 21. gününde endometriumdan misal alınır. Yumurtlamadan sonra salgılanan progestron hormonunun tesiri ile endometrium sekresyon salgılama fazına girer. Endometrial dating’de emel endometrium gidişatının adet siklusu ile geçimli olup olmadığı kavramaktır. Bu emelle rahim içinden özel bir küret ile tek bir misal alınır.

Revizyone küretaj
Kendiliğinden olan bir düşükten sonra içeride kalan parçaları arınmak için yapılan küretaja verilen addır. Düşüğün bütün olduğu başka bir deyişle içeride parça kalmadığı düşünülse dahi revizyone küretaj yapılması ilkedir.

Ayrıca doğumdan sonra içeride plasenta parçaları kaldığından şüpheleniliyorsa, Boom küret ismi verilen özel küretler ile kalan parçalar alınır. Bu operasyonda revizyone küretaj olarak değerlendirilir.

Nasıl yapılır
Hayatında ilk kez kürtaj olacak kadınlar işlemin nasıl yapıldığını öğrenemedikleri için büyük fobi yaşarlar. Bazı kadınlar daha evvelden bu cins bir harekât geçirmiş dostlarından dinledikleri sayesinde mevzu hakkında bilgi sahibi olabilirler. Bu kısımda kürtaj işleminin nasıl yapıldığı ayrıntıları ile anlatılmaktadır.

Kürtaj genel anestezi ya da yerel anestezi ile yapılabilir. Yerel anestezi uygulandığında rahim ağzının her iki yanına ilaç enjekte edilir. Bu anestezi yalnızca rahim ağzı özel bujiler ile dilate edilirken dinlenen ağrıyı digerdiğinden, yerel anestezi ile yapılan operasyonlarda acı dinlenebilir.

Bizim seçimimiz kürtajın genel anestezi ile yapılması güzergahındadır. Bu sayede hem hasta ağrı ve acı dinlemez, hem de harekâttan kaynaklanan karmaşıklık tehlikeyi en aza indirilmiş olur.

Kürtaja karar vermeden evvel yalnızca pozitif olan hamilelik testine itbar edilmemeli, kesinlikle ultrason ile hamileliğin varlığı ve rahim içinde yerleştiği teyid edilmelidir.

Kürtaj ilk olarak muayene ile başlar. Bu safhada şahıs idrarını yaparak mesanesini boşalttıktan sonra iç çamaşırını çıkartıp muayene masasına geçer. İdeal olan şahsın bu safhadan evvel özel önlükler giymesi ve kendi giysileri ile işlem odasına girmemesidir. Jinekolojik muayene masası özel bir masadır ve şahsın işlem için en uygun pozisyon olan lithotomi pozisyonunda, başka bir deyişle bacaklarını özel kısımlara yerleştirerek uyumasına imkân verir. Şayet genel anestezi uygulanacak ise hastaya bu safhada ince bir katater dayanağı ile damar yolu açılır ve anestezi uzmanı bir hekim tarafından ilaç verilir. Hasta birkaç saniye içini yatar. Ehemmiyetli olan anestezinin kadın doğum hekimi ya da bir başkası tarafından değil bu mevzuda deneyimli bir anestezi uzmanı tarafından verilmesidir.

Hasta yattıktan sonra pozisyon verilir ve ilk evvel rahimin vaziyetini ve büyüklüğünü değerlendirmek için jinekolojik muayene yapılır. Rahimin özellikleri anlaşıldıktan sonra vajinal spekulum yerleştirilir. Spekulum ile rahim ağzı görünür hale kazanç. Vajina ve serviks antiseptik solüsyonlar ile yıkanarak olası bir enfeksiyona karşı temkin alınır. Yerel anestezi uygulanacak ise bu safhada yapılır ve serviksin her iki yanına ilaç enjekte edilir. Daha sonra serviks başka bir deyişle rahim ağzı tenekulum ya da tekdişilli ismi verilen bir alet ile yakalanır. Bu işlem ağrı verebilir. Tenekulum çekilerek rahimin düz bir hale gelmesi sağlanır.

Buji ismi verilen aletler dayanağı ile rahim ağzı genişletilmeye başlanır dilatasyon. Bunun için muhtemel olan en ince buji kullanılır. Bujiler çaplarının milimetre türünden büyüklüğüne göre numaralandırılır. Genelde 6 ya da 7 numara bujiye kadar dilate edilir. İşlem daha evvel doğum yapmış olanlarda kolay olmakla beraber, kişisel deneyimlerimize göre hamile kadınlarda rahim ağzı zati 6-7 milimetre dilate olmuş olduğundan çoğu kadında dilatasyona gerek kalmaz.

Dilatasyon operasyonu bitirildikten sonra plastik kanüller rahim ağzından geçirilerek, rahim boşluğuna erişilir. Bu kanüller içecek içmek için kullanılan pipetlere eşler. Kanül yerleştirildikten sonra, ucu bu emel için üretilmiş 60 santilitrelik, vakum yaratan özel şırıngaya bağlanır. Şırınganın düğmesi açılarak olumsuz tazyik oluşması sağlanır ve şırınga ileri geri hareket ettirilerek rahim içi arınılır. Bu işlem yerel anestezi altında hastaya oldukça rahatsızlık ve acı vermektedir. Rahim içi tamamen arınılana kadar harekâta devam edilir. Şayet içeride parça kalmasından kuşku edilir ise kesin küretler ile kavite iyice arınılır. Daha Öncekinden kullanılan bu küretler günümüzde artık pek seçim edilmemektedir. Hem rahim delinmesi hem de işlem sonrasında rahim iç çeperlerinin yapışmasına bağlı ileride büyüyebilecek kısırlık olasılığı aşikar küretler ile çok çoğalmaktadır. 10 haftalıktan ufak hamileliklerin sonlandırılmasında aşikar küretlere gerek yoktur. Şayet tıbbi bir neden ile ve hekimler heyeti kararı ile 10 haftadan büyük bir hamileliğin sonlandırılmasına karar verilmiş ise bu işlem daha büyük kanülleri vakum aygıtlarına bağlayarak yapılır ve ardından aşikar küretler ile parça kalıp kalmadığı hakimiyet edilir

Biopsi emelli yapılan kürtajlarda da en ince kanüller kullanılabilir. Ancak burada ince kesin küretlerin seçim edilmesi patolojik tanı açısından daha faydalı olabilir.

Kavitede parça kalmadığından emin olunduktan sonra kanüller ya da küretler çıkartılır. Tenekulum yerinden alınır ve şayet çıktığı yerde kanama varsa baskı uygulanarak durdurulur. Vajina tekerrür antiseptik solüsyonlar ile yıkanır. Ardından spekulum çıkartılır.

İşlem yerel anestezi ile yapılmış ise hasta 5-10 dakika dinlendikten sonra kalkabilir ve gidebilir. Genel anestezi uygulanmış ise hasta uyandırılır. Uyanma süresi genelde kullanılan ilaca bağlı olarak 5-10 dakika kadar sürer. Hasta 60-120 dakika kadar dinlendikten sonra evine gidebilir.

Eve giderken hiçbir kimse şahsın kürtaj olduğunu anlayamaz. Dışarıdan fark edilebilecek rastgele bir bulgu yoktur. Evine sevk edilen hastaya antibiyotik, ağrı kesici ve kanama eksiltici ilaçlar verilebilir. Hasta genelde 1 hafta sonra ultrason hakimiyetine çağırılır.

Kürtaj sonrası 2-3 gün kadar kanama olabilir. Ancak hiç kanama olmaması da anormal bir gidişat değildir ve analiz gerekmez. Kanama olmamasına karşın şiddetli ağrılar var ise analiz gerekir.

Kürtaj kolay bir işlem olmakla beraber, bana göre muayenehane ya da poliklinik koşullarında değil sağlık kurumu koşullarında yapılmalıdır.

Tehlikeleri
Tüm cerrahi operasyonlarda olduğu gibi ister genel anestezi ile ister yerel anestezi ile yapılsın küretajın da birtakım tehlikeleri vardır. Bunlar anesteziye bağlı tehlikeler ve harekâta bağlı tehlikeler olarak 2 ye ayrılır.

Anesteziye Bağlı Tehlikeler
Yerel anestezi ile yapılan operasyonlarda en ehemmiyetli tehlike harekâta başlarken rahim ağzı özel bir alet dayanağı ile yakalandığında dinlenen ağrı sebebi ile ani tansiyon düşmesi ve bayılmadır. Vazovagal senkop ismi verilen bu gidişat oldukça sık görülür. Yeniden dinlenen çekilme hissi sebebi ile bulantı ve kusma görülebilir.

Genel anestezinin tehlikeleri ise hastanın yaşı, genel sağlık gidişatı, var olan sistemik hastalıkları, allerjik hikayesi gibi etmenlere bağlıdır. Bu etmenlerden doğan tehlikeleri en aza indirmek için genel anestezi kesinlikle ve kesinlikle bir Anesteziyoloji ve Reanimasyon uzmanı tarafından verilmelidir. Bu uzman hastanın gidişatına göre en uygun ilaç ya da ilaçları seçecek bilgi ve deneyime sahiptir. Genel anestezi ile yapılacak olan operasyonların muayenehane ya da poliklinik değil sağlık kurumu koşullarında yapılması daha uygun olur.

Harekâta bağlı tehlikeler
Rahimin delinmesi Rüptür
Hamile bir rahim, hamile olmayan bir rahim’e göre çok daha yumuşakdır. Bu sebeple işlem esnasında yapılan kayıtsız ve sert bir hareket rahimin delinmesine neden olabilir. Rahim delindiği fark edildiğinde hemen harekâta son verilir ve hasta müşahade altına alınır. Şayet delinen bölgeden karın boşluğu içine kanama oluyor ise hastada spesifik bulgular ortaya çıkar. Bu vaziyette acilbir operasyon lüzumludur. Hastanın karın boşluğu açılarak delinen yer onarılır. Çoğu rüptür hadisesinde delinme uterusun fundus bölgesinden olduğu için kanama olmaz ve delinen bölge bir vakit sonra kendiliğinden kapanır. Şayet işlem esnasında rüptür olduğu fark edilmez ise barsaklar, mesane, rektum gibi uzuvlar zarar göreöğrenir ve bu vaziyette hastada hayati risk yaratacak ebatlara varabilecek tehlikeler doğar. Bu vaziyette acil bir operasyon ile yaralanan dokuların onarılması hayat kurtarıcıdır.

Rahim delinmesi işlem dikkatli yapıldığı taktirde son derece ender görülen bir karmaşıklıktır. Tehlike hamilelik yaşı geliştikçe çoğalır.

Rest plasenta
Küretajın en sık görülen karmaşıklığı ulus arasında parça kalması olarak anılan “rest” vaziyetidir. Belirli bir sure sonra ortaya çıkan fazla ölçüde olan ve kesilmeyen kanama ile kendini emin eder. Rehabilitasyonda yine küretaj gerekir. Ciddi bir risk yaratmaz. 5 haftadan ufak ve 10 haftadan büyük hamileliklerde daha fazla görülür.

Enfeksiyon
Değişik bir karmaşıklık ise enfeksiyondur. Genelde harekâttan 5-6 gün sonra ortaya çıkar. Büyüyen enfeksyon tüplere kadar yayılırsa tüplerde yapışkanlık ve tıkanıklığa neticede de kısırlığa neden olabilir. İşlem esnasında hijyen ve sterilite kaidelerine uyulursa tehlike eksilir. Bazen şahsın kendisinden kaynaklanan etmenler sonucunda enfeksiyon ortaya çıkabilir. İdeal olan her kürtaj işleminden sonra gözetici emelli antibiyotik rehabilitasyonu uygulamaktır.

Hamileliğin devamı
Çok ufak hamileliklerde bazen hamilelik mahsulü boşaltılamayabilir ve olay devam edebilir. 5 haftalıktan ufak hamileliklerde daha sık görülür.Fark edildiğinde 1 hafta sonra işlemin tekerrürü gerekebilir. Bu sebeple kürtajın en erken 5-6. haftalarda yapılması uygun olur.

Rahim içinde kan birikmesi Hematometra
Son derece ender görülen bir vaziyettir. İşlem sonrası rahim ağzı sımsıkı kapanır ve kan rahim içinde birikir. Oldukça ağrılı bir vaziyettir. Rahim ağzının ince bir buji ile açılması meseleyi çözer.

İşlemin yapılamaması
Bazen daha evvelden geçirilmiş işlemler ya da rahimdeki biçim bozukluklarına bağlı olarak rahim içerisine katater sokulmaz ve kürtaj yapılamaz. Böyle bir vaziyette hasta anesteziden uyandırılır, ağzıdan ve vajinalyoldan uygulanan bazı ilaçlar ile rahim ağzının açılması sağlanır ve daha sonra kürtaj asıllaştırılır.

Yapışkanlık
Bir başka tehlike ise küretaja bağlı büyüyen ve Asherman belirtiyi ismi verilen vaziyettir. Burada rahimin iç duvarlarında yapışkanlıklar ve dolayısı ile adet kanamasında eksilme ve hatta kısırlık görülebilir. Sebebi metal küretler ile rahimin gereğinden fazla kazınmasıdır. Tanısı rahim filmi çekilerek konur.Rehabilitasyonu cerrahidir.

Fazla Kanama
Özellikle büyük hamileliklerde işlem esnasında fazla ölçüde kanama olabilir. Kanama durdurulamaz ise hasta şok tablosuna girebilir. Oldukça ender görülen bir vaziyettir.

Adet gecikmesi
Kürtaj sonrasi ilk adet genelde 4 hafta sonra görülür. Kürtajın yapıldığı gün adet kanamasının ilk günü olarak kabul edilir ve basmakalıpta kaç günde bir adet görülüyor ise o kadar vakit sonra ilk adetin olması beklenir. Seyrek bu vakit 60 güne kadar uzayabilir. Şayet beklenen günde adet görülmez ise kesinlikle jinekolojik değerlendirme gerekir. Şayet adet gecikmesine hamileliğin devamı, Asherman Belirtiyi gibi bir karmaşıklık neden olmamış ise ya da hamilelik devam etmiyor ise ilaçlar ile adet kanamasının olması sağlanır.

Kürtajın tüm tehlikeleri hamilelik haftası geliştikçe çoğalır. Bu sebeple kürtaja karar verildiğinde legal hudut olan 10. haftanın geçirilmemesi gerekir. 10 haftadan büyük hamilelikler illegal olduğu için genelde sağlık kurumu koşullarında değil izbe muayenehanelerde uygulanmaktadır. Bu vaziyette zati çoğalmış olan tehlikelerin daha da direnmesine imkân sağlar. Medyada büyük hamilelik sonlandırılırken hayatını kaybeden pekçok genç kadının haberleri ne yazık ki sıkça yer almaktadır. Adet gecikmeniz olmasa dahi hamilelik kuşkunuz varsa kesinlikle bir jinekoloğa başvuru ediniz.

Harekâttan evvel:
İşlemin yapılacağı merkeze olasıysa yanınızda harekâttan sonra size eşlik edebilecek bir dostunuzla geliniz.
Harekâttan 6 saat evvelinden ağızdan birşey almayınız. Buna su da dahildir.
İşlem odasına alınmadan evvel kesinlikle tuvalate giderek mesanenizi boşaltınız.
Harekâttan sonra

Harekâttan sonra ayılma odasına alınarak burada 30-60 dakika kadar dinleneceksiniz.
İşlem sonrası banal bir biçimde konutunuza ya da işinize gidebilirsiniz. Hekiminiz başka bir biçimde önermediyse herşeyi yiyip içebilirsiniz. Bu mevzuda rastgele bir kısıtlama yoktur. Uzun vakittir aç olduğunuz için şekerli birşeyler yemenizde fayda vardır.
Genel anestezi sonrası 6-8 saat araba kullanmak gibi dikkat isteyen etkinliklerde bulunmamanız uygun olacaktır.
İlk 1-2 gün adet sancısı eşi ağrılarınızın olması olağandır. Bu vaziyette hekiminizin size önereceği ağrı kesicileri alabilirsiniz.
Hekiminiz harekât sırasında size gözetici antibiyotik yapmamış ise daha sonra kullanımınız için reçete verebilir.Bu antibiyotiği hekiminizin tarif ettiği biçimde kullanınız.
İşlem sonrası 3-4 gün kadar kanamanız olabilir. Kanama ile beraber küçük pıhtı ya da parçalar da düşebilir. Bu tamamen banal ve beklenilen bir vaziyettir.Buna karşılık kanamanın olmaması da anormal bir gidişat olduğu anlamına gelmez. Bu sebeple kanamanız olmasa da kaygılanmayınız.
İşlem yapılan günü son adet kanamanızın ilk günü gibi kabul edebilirsiniz buna göre takribî 1 ay sonra ilk adet kanamanız olacaktır. Şayet 40 gün içinde adet görmezseniz kesinlikle hekiminizi arayınız.
Kanamanız devam ettiği sürece havuza, denize, jakuziye girmek mahzurludur. Harekâttan hemen sonra duş biçiminde ayakta banyo yapabilirsiniz.
Kanamanız devam ettiği sürece cinsel ilişki mahzurludur. Kanamanız bittikten sonra ilişkiye girebilirsiniz.
Kanamanız adet kanamasından fazla ölçüde olursa ya da ateşiniz 38 derecenin üzerine çıkarsa kesinlikle hekiminize haber veriniz.
Aksi belirtilmediği taktirde harekâttan 1 hafta sonra hakimiyet buluşmanıza gidiniz
Kürtajın Legal güzergahı

Ülkemizde hamilelik sonlandırılması emeli ile yapılan küretajlar yasa ile belirlenmiş ve hudutlandırılmıştır. Buna göre 18 yaşından büyük ve evli olan kadınlar hem kendi hem de eşlerinin rızası ile küretaj olabilirler. Evli olmayan kadınlarda eş rızası aranmaz. 18 yaşından ufak şahıslar ise ancak veli veya vasilerinin onayı ile kürtaj olabilirler. Kürtaj bir duruşma neticeyi verilmiş bir karar ise harekâttan evvel duruşma kararının bildiriyi gerekir.

Legal olarak kürtaj yaptıracak evli çiftlerin ve operasyonu yapacak olan hekimin özel bir formu doldurmaları istenir.
KAYNAK:
Bu yazı Dr. Alper Mumcu’dan www.mumcu.com alınmıştır