KOLERA

Neden: Flavivirüs türüne ati bir arbovirüs olan, Sarı Humma virüsü.

Bulaşma Yolu: Sarı humma; kentsel ve bazı kırsal alanlardaki enfekte edici Aedes Aegypti sineklerinin, ya da Güney Amerika daki ormanlardaki öteki sineklerin ısırıklarıyla bulaşır. Sinekler gündüzleri ısırmaktadır. Bulaşma vakayı 2500 metreye kadar olan mesken birimlerini kollanabilir. Sarı humma insanları ve maymunları enfekte etmektedir.

Kaba hayatın karar sürdüğü yerler ve ormanlık bölgelerde, maymunlar enfeksiyonun başlıca ambarıdır ve enfeksiyonun maymundan maymuna bulaşması sinekler aracılığıyla olur. Enfekte edici sinekler, ormanlık alana giren insanları ısırabilir ve genellikle yerel olaylara ve ufak salgınlara neden olur.

Kentsel bölgelerdeki bulaşmada maymunların rolü yoktur, enfeksiyon sinekler taşıtıyla insanlar arasında dağılır. Yoğun kitlelerin yaşadığı yerlerde enfeksiyonun vuku bulması, büyük sarı humma salgınlarına sebebiyet verebilir.

Afrika’daki nemli savana bölgelerinde ara bir bulaşma modeli yaygındır. Sinekler hem insanları hem de maymunları enfekte eder ve böylece yerel salgınlara neden olurlar.

Hastalığın Bulguları Nelerdir? Bazı enfeksiyonlar bulgu vermese de, bir hayli enfeksiyon iki düzey halinde hastalığa neden olur. Başlangıçta; ateş, adale sızısı, baş sızısı, titreme, iştahsızlık, mide bulantısı ve/veya kusma ve sıklıkla kalp atışında yavaşlama görülür. Hastaların takribî %15 i birkaç gün içinde ikinci evreye girerler: Yine ateş çıkması, sarılık büyümesi, karın sızısı, kusma ve kanama bulguları. Bu hastaların yarısı ilk bulguların başlamasından 10-14 gün sonra ölürler.

Nerelerde Görülür? 

Sarı humma virüsü, Afrika’nın bazı tropikal bölgelerinde ve Amerika’nın orta ve güney kısımlarında yerel olarak yaygınlık gösterir. 1980’lerin başından beri salgınların rakamı çoğalmaktadır. Vektörün ve uygun primat konakların mevcut gidişatta olmasından dolayı öteki ülkeler de sarı humma tehlikesini taşımaktadırlar henüz hiçbir sarı humma hadisesinin tespit edilmediği Asya da dahil. 

Yolcular için Tehlikeyi: Sarı hummanın yaygınlık gösterdiği yerlere seyahat eden bireyler tehlike altındadırlar. Ormanlık bölgelere ve kaba civarlara giren bireyler için tehlike çok daha fazladır. Enfeksiyona maruz kalma tehlikeyi, sinek ısırmalarına karşı ihtiyat alınarak Gözetici kıyafetler, cibinlik, sivrisinek kovucu preparatlar eksiltilebilir Sarı hummayı taşıyan sineklerin daha çok gündüzleri ısırdığı unutulmamalıdır 

Hastalıktan Korunma: Aşı olma. Bazı ülkelerde, o ülkeye gelen kimseler için sarı humma aşısı olma koşuldur 

Aşı

Hastalık, bağışık olmayan erişkinlerde vefatla neticelenebilir ancak sarı humma aşısı yüksek oranda tesirlidir takribî %100. Sarı hummanın bulaşma tehlikesinin olduğu bölgeler veya ülkelere giden her yolcunun aşı olması öneri edilmektedir. Ülke içindeki seyahatler için; kentlerden, sarı humma olaylarının sık görüldüğü alanlara Amerika nın güneyi ve Afrika yapılan yolculuklar için aşı olunması önerilmektedir haritaya bakınız. Bu gidişat, bu ülkelerde hastalığın resmi olarak rapor edilmediği hallerde de geçerlidir. 

Anekdot: Yolcuların şahsi koruma emelli olarak aşı olması lüzumlu bir lüzum değildir.

Sarı Humma Aşısı Kimlere Yapılır? 

Hadiselerin sık görüldüğü bölgelere giden tüm yolculara yapılır. 9 ayını doldurmamış bebekler için kullanılmaz, hamilelikte de kısıtlamalar vardır.

Aşının cinsi : Canlı viral aşı 10 senede 1 yapılır.

Aşı Uygulanmayanlar : Yumurta alerjisi; ilaç, hastalık ya da semptomatik HIV enfeksiyonundan dolayı bağışıklık baskılanması; evvelki bir doza karşı fazla duyarlılık; hamilelik 

Gitmeden Evvel : Beynelmilel aşılama sertifikası, aşılandıktan 10 gün sonra geçerlilik kazanır,

Lüzumlu Aşılanma

Sarı hummaya karşı lüzumlu aşılanma, duyarlı ülkelere yurt dışından sarı humma virüsünün gelmesini önlemek için yerine getirilmektedir. Bu ülkeler sarı hummanın görülmediği ancak taşıyıcı sineklerin ve insan olmayan konakların bulunduğu ülkelerdir. Virüsün enfekte bir yolcu taşıtıyla ülkeye ithal edilmesi, enfeksiyonun potansiyel olarak sinekler ve primatlara maymunlar vb. yerleşmesine neden olabilecek, bu da yerel cemiyette bir enfeksiyon tehlikeyi oluşması neticesini doğuracaktır. Böyle olaylarda, sarı humma bulaşma tehlikesinin bulunduğu ülkelerden gelen tüm yolcular için -havaalanından transit geçiş yapmışlar da dahil, aşılama bir giriş şartıdır. 

Şayet sarı humma aşılaması tıbbi sebeplerden dolayı bir kontrendikasyon ise bundan muaf yakalanabilmek için bir sağlık sertifikası istenir.

Uluslar arası sarı humma aşılama sertifikası, aşı olunduktan 10 gün sonra geçerlilik kazanır ve 10 sene süresince geçerli sayılır.

Yolcuların, aşılama sertifikası istenmemesi gidişatını, o ülkede sarı hummaya maruz kalma tehlikeyi olmadığı biçiminde açıklanamayacağını unutmamaları gerekir. 

Sarı Humma Hastalığı Olan ve Ülkeye Girişte Tüm Yolculardan On Gün Evvel Humma Aşısı İle Aşılandığını Gösteren Beynelmilel Aşı Sertifikası İsteyen Ülkeler

Angola, Benin, Birleşik Tanzanya Cumhuriyeti, Bolivya, Brezilya, Burkina Faso, Burundi, Çad, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Ekvator, Ekvator Ginesi, Etiyopya, Fildişi Sahili, Fransız Ginesi, Gabon, Gambiya, Gana, Gine, Gine-Bissau, Guyana, Kamerun, Kenya, Kolombiya, Kongo, Liberya, Mali, Moritanya, Nijer, Nijerya, Orta Afrika Cumhuriyeti, Panama, Peru, Ruanda, Sao Tome ve Principe, Senegal, Sierra Leone, Somali, Sudan, Suriname, Togo, Trinidad ve Tobago, Uganda, Venezuela.

Yol Rotasında Sarı Humma Hastalığının Bulunduğu Ülke Varsa Humma Aşısı İle Aşılandığını Gösteren Beynelmilel Aşı Sertifikası İsteyen Ülkeler

Afganistan, Amerikan Samoası, Anguilla, Antigua and Barbuda, Arnavutluk, Avustralya, Bahamalar, Bangladeş, Barbados, Belize, Bhutan, Botswana, Brunei Darussalam, Cezayir, Cibuti, Çin, Dominik, El Salvador, Endonezya, Eritre, Fiji, Filipinler, Fransız Polinezyası, Grenada, Guadeloupe, Guatemala, Güney Afrika, Haiti, Hindistan, Hollanda Antilleri, Honduras, Irak, Jamaika, Kamboçya, Kazakistan, Kiribati, Lao Demokratik Millet Cumhuriyeti, Lesotho, Libya, Lübnan, Malawi, Maldiv Adaları, Malezya, Malta, Mauritius, Mısır, Montserrat, Mozambik, Myanmar, Namibya, Nauru, Nepal, Nikaragua, Niue, Pakistan, Palau, Papua Yeni Gine, Paraguay, Pitkarin Adası, Portekiz, Reunion, Saint Helena, Saint Kitts ve Nevis, Saint Lucia, Samoa, Sen Vincent ve Grenadinler, Seysel Adaları, Singapur, Solomon Adaları, Sri Lanka, Suriye Arap Cumhuriyeti, Suudi Arabistan, Svaziland, Tayland, Tonga, Tunus, Umman, Ürdün, Viet Ün, Yemen, Yeni Kaledonya, Zimbabve.