Ergenlik yarıyılında demir yetersizliğine dikkat

Çocuklarda en sık görülen anemi sebebi demir yetersizliği kansızlığı olarak belirtiliyor. Adale, kalp, kemik, beyin gibi uzuvlar çalışırken, yüksek ölçüde demire gereksinim dinliyor. Bu sebeple ebeveynlerin süratli gelişmenin olduğu 0-2 yaş süt çocukluğu yarıyılında ve 14-16 yaş adölesan yarıyılda demir yetersizliği açısından…

Çocuklarda demir yetersizliği gidişatında yaygın olarak bitkinlik, iştahsızlık, saç dökülmesi, halsizlik, çok esneme ve çok geçime ya da bazen bütün tersi hırçınlık, sıkıntılılık gibi bulgular görülüyor. Zamanında rehabilitasyon edilmeyen demir yetersizliği; kalp yetmezliği ve mental geriliğe yol açabiliyor. Memorial Bahçelievler Sağlık Kurumu Kemik İliği Nakli Merkezi’nden Pediatrik Hematoloji ve Onkoloji Kısmı’nden Doç. Dr. Müge Gökçe, çocuklarda demir yetersizliği kansızlığı hakkında bilgi verdi.

Demir; pek çok uzvun çalışmasında rol oynayan ehemmiyetli bir elementtir. Türkiye’de demir yetersizliği kansızlığı görülme sıklığı sosyo-ekonomik düzey, beslenme ve yaşam biçimi gibi değişikliklere bağlı olarak bölgeden bölgeye değişse de vasati yüzde 25-30 etrafındadır. Demir bebeklik yarıyılından itibaren çocuğun sıhhatle gelişip büyüyebilmesi için çok ehemmiyetlidir. Annede demir yetersizliği yoksa anne sütü ile beslenen bebeklerde ilk 6 ay noksanlık görülmeyebilir. Hazır mamalarla beslenen bebeklerde demir noksanlığının daha az görülmesinin sebebi mamaların demirden zengin olmasıdır. Fakat 4. – 6. aylarda hem ek yiyeceklere geçiş hem de süratli sihrime ile demir ihtiyacı çoğalmaktadır. Ayrıca adölesan yarıyılda süratli boy uzaması ve ergenlikle beraber demire olan gereksinim çoğalır. Kız çocuklarında adet kanamalarının başlaması da demir yetersizliği anemisini süratlendirir. Bu sebeple bu yarıyılda dikkatli olmak zorunludur. Demirden zengin beslenmeye dikkat etmek ve gerekiyorsa desteklere müracaat etmek gerekmektedir.

Sebzeleri tekerrür tekerrür ısıtmak demir içeriğini kaybetmesine yol açıyor

Bebeğin demirden zengin beslenmesi için 6. aydan sonra kırmızı et, yeşil sebze, yumurta ve üzüm pekmezi gibi gıdalarla tanıştırılmalıdır. Bebeğin çorbalarına kırmızı et kıyma biçiminde konulabileceği gibi, haşlanıp blender ile öğütülerek de çorbaya ilave edilebilir. Haftada 3-4 kere verilmesi önerilir. Sabah kahvaltıda 1 tatlı kaşığı çekirdekli kırmızı üzümden yapılmış pekmez harcanabilir, demirden zengindir. Keçiboynuzu ve dut pekmezlerinin demir içeriği yoktur. Yumurta sarısı demirden çok zengin olup, özellikle sabah kahvaltısında portakal gibi C vitamini kapsayan meyvelerle beraber verilmesi demirin emilimini artıracaktır. Brokoli, ıspanak gibi yeşil sebzelerde demir daha az ölçüde de olsa mevcuttur. Ancak besinin çok pişmesi ya da yemeden evvel tekerrür tekerrür ısıtılması demir içeriğini ve gıda bedelini eksiltecektir.

Çocukta kalp yetmezliği ve mental geriliğe yol açabiliyor

Tüm balanslı beslenme rutinine rağmen çocukta demir yetersizliği kansızlığı ortaya çıkabilir. Bu vaziyette çocuğun yaş ve kilosuna göre verilebilecek demir kapsayan damla, şurup ya da kapsüller seçim edilebilir. Demir yetersizliği zamanında tespit edilip rehabilitasyon edilmezse; kalp yetmezliği ve mental geriliğe yol açabilmektedir.

Bu bulguları önem verin!

Demir yetersizliği olan çocukta görülebilen bulgular şöyle sıralanmaktadır:
•Bitkinlik
•İştahsızlık
•Saç dökülmesi
•Halsizlik
•Çok esneme
•Çok geçime/uyuklama
•Hırçınlık, sıkıntılılık
•Mektebe giden çocuklarda mektep zaferinde düşme
•İhmalkârsızlık
•Emeklemeye başlayan bebeklerin artık emeklememesi
•Olağandan daha uzun zaman geçime gibi bulgular demir noksanlığının göstergesi olabilir.
Akdeniz kansızlığı taşıyıcılığı ile karıştırılıyor

Ülkemizde görülen bir başka anemi tipi ise; talasemi taşıyıcılığı başka bir deyişle Akdeniz kansızlığı taşıyıcılığıdır. Bu rahatsızlık demir yetersizliği kansızlığı ile karışabilmektedir. Ülkemizde taşıyıcılık sıklığı; yüzde 2.1 etrafındadır. Ancak bu Antalya gibi Akdeniz Bölgesi şehirlerinde yüzde 13’lere kadar çıkabilmektedir. Ailede Akdeniz kansızlığı taşıyıcılığı varsa ya da demir rehabilitasyonu ile düzelmeyen bir anemi gidişatında Akdeniz kansızlığı taşıyıcılığı akla gelmelidir. Tanısı bütün kan sayımı ve hemoglobin elektroforezi ile konulmaktadır.