Yaz Zatürresine Dikkat

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Azası Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta zatürrenin, daha çok bir kış hastalığı olarak aşinasını ancak …

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Azası Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta zatürrenin, daha çok bir kış hastalığı olarak aşinasını ancak Legionella bakterilerinin neden olduğu zatürrenin, insanların su ile ve klimalarla temaslarının daha fazla olduğu yaz aylarında daha sık görüldüğünü açıkladı.

Legionella’lar uysal sularda üreyen ve suyun havaya saçılması sırasında solunum yoluyla akciğerlere girerek zatürreye yol açan bir bakteridir.

İlk defa 1976 ylında Philadelphia’da bir otelde buluşma yapan lejyonerler arasında çıkan zatürre salgını ile tanınan hastalığa neden olan mikroba lejyonerlerden esinlenilerek ‘Legionella’ adı verilmiştir. Sonraki senelerde yapılan araştırmalarda, Legionella bakterilerinin 20′den fazla cinsi olduğu tanımlanmıştır.

Legionella bakterilerinin kaynağı neresidir?
Legionella bakterileri, uysal sularda ürerler ve buradan su damlacıkları ile havaya karışarak insanlara bulaşırlar. Otel, iş merkezi, gökdelenler gibi büyük binaların havalandırma sistemlerinin su ayrılmaları, havuzlar, su ambarları gibiortamlarda artan bakteriler, o binada bulunan pek çok insanda hastalığa yol açabilirler. Sarih alanlardaki göl, nehir, balçık, ve kaplıca sularındaki bakteriler, havada hemen parçaladıkları için hastalık yapıcı özellikleri yoktur. Legionella bakterleri suyun içilmesi ile ya da insandan insana da bulaşmazlar.

Legionella bakterilerinin üremesi için ideal ısı 40°C’dir, ama 0-63°C arasındaki ısılarda aylarca canlılıklarına gözetirler.

Kimler tehlike altındadır?
Legionella bakterilerinin neden olduğu zatürre, erkeklerde, sigara içenlerde, içkilerde, bazı hastalıkları olanlarda kalp ve damar hastalığı, kronik bronşit, şeker hastalığı, böbrek hastalığı ve bağışıklık sistemi baskılanmış olanlarda, kortizon kullananlarda daha sık görülür ve daha ağır izler.

Legionella bakterilerinin neden olduğu hastalıklar nelerdir? Legionellalar başlıca iki değişik tipte hastalığa yol açarlar. Bunlardan biri Pontiac Ateşi ve öbürü de Lejyoner Hastalığı’dır.

Pontiac Ateşi adı, hastalık ilk defa AKLA’nın Pontiac şehrinde tanındığı için verilmiştir. Bu hastalık ani olarak yüksek ateş, baş ve yaygın adale sızıları, halsizlik gibi bulgularla gribal infeksiyon gibi başlar.

Bazı hastalarda öksürük, ishal, boğaz sızısı ve şuur fluluğu görülebilir, ancak bunlar çok şiddetli bulgular değildir. Pontiac ateşinin asıl bir infeksiyon olmayıp Legionella bakterilerinin neden olduğu bir fazla duyarlılık tepkini neticeyi büyüdüğü düşünülmektedir. Pontiac Ateşi riskli değildir, rehabilitasyon edilmese dahi bir hafta içinde tamamen düzelmektedir.

Lejyoner Hastalığı, çok ağır ve özellikle de zamanında tanınıp rehabilitasyon edilmediğinde vefat olasılığı yüksek olan bir zatürre cinsidir.

Hastalık yüksek ateş, üşüme, titreme, kuru öksürük, halsizlik, iştahsızlık gibi bulgularla başlar. Kanlı balgam, bıçak batar stilde göğüs sızısı da olabilir. Birkaç gün içinde bunlara karın sızısı, bulantı, kusma, ishal gibi sindirim sistemi ve baş sızısı, uyuklama, balanssız hareketler, hallüsinasyonlar, şuur fluluğu gibi muhtelif asap sistemi bulguları da ilave edilir.

Hastaların genel gidişatları, normal bir zatürrede beklenenden çok daha makûstur. Bazı hastalarda idrar yolları kanaması ve dializi gerktirecek derecede böbrek beceriksizliği, karaciğer zararı ve akciğer ödemi de büyüyebilir.

Nasıl teşhis edilir?
Lejyoner Hastalığı tanısı için hastanın balgamında Legionella bakterilerinin kültürde üretilmesi, ya da hastanın kanında Legionella bakterilerinin antijenlerinin veya bunlara karşı oluşmuş antikorların tespit etilmesi gerekir. Hastaların idrarlarında yapılan analizlerle de teşhise gidilebilir.

Nasıl rehabilitasyon edilir?
Legionella bakterilerine karşı çok tesirli antibiyotikler eritromisin, kinolon grubu vardır. Ehemmiyetli olan tanının gecikilmeden konması ve uygun rehabilitasyonun hemen başlanmasıdır. Rehabilitasyon süresi hastanın tüm şikayetleri ortadan kalksa dahi 3 haftadan az olmamalıdır, aksi takdirde hastalığın yinelemesi olasılığı vardır.

Zatürre rehabilitasyonunda çok kullanılan ve bir hayli bakteriye karşı da oldukça tesirli olan penisilin sınıfı antibiyotikler Legionella bakterilerine hiç tesir etmezler. Bu sebeple, penisilin ile zatürre rehabilitasyonu gören ve bu rehabilitasyona yanıt vermeyen hastalarda Lejyoner Hastalığı düşünülmelidir.

Nasıl korunmalıdır?
Bu ciddi ve ölümcül zatürrelerin önlenebilmesi için, bakterilerin bulunabileceği etrafların tespit etilmesi ve uygun biçimde dezenfeksiyonu çok ehemmiyetlidir. Havalandırmam sistemlerinin su bulunan kısımları soğutma kuleleri, su ambarları, kapalı alanlardaki havuzlar, duş başlıkları ile bazı tıbbi aletler nebülizatör, ıslatıcı bulaşıcılık açısından dikkatle konrtol edilmelidir.

Acil vaziyetlerde, suyun 70°C üzerinde ısıtılması ve muslukların, duş başlıklarının, tazyikli sıcak su ile 30 dakika zamanla yıkanması en çok müracaat etilen usullerdir.

En tesirli arınma usulü ise metalik iyonizasyon usulüdür. Daha Öncekinden önerilen klorlama ise bugün artık terkedilmiştir, zira hem çok tesirli bir paklik sağlanamadığı gibi hem de pahalı ve kanser yapıcı tesiri olan bir usuldür.