Sporun zararları

Sıklıkla, sporun sıhhati bozan bir çok etmenin kaynağı olduğu unutulur. Sporun verimlerini bir tarafa koyarak, “hastalanmak istiyorsanız spor yapın” da diyebiliriz. Senede milyona yakın vefatın …

Sıklıkla, sporun sıhhati bozan bir çok etmenin kaynağı olduğu unutulur. Sporun verimlerini bir tarafa koyarak, “hastalanmak istiyorsanız spor yapın” da diyebiliriz.

Senede milyona yakın vefatın spordan kaynaklandığı hipotez edilir. Vefatlar sadece, araba yarışçıları ya da alpinistler gibi üst düzey sporcuların donakaltıcı kazalarından kaynaklanmaz. Vefatların çoğu eksik hazırlanma yanlışlıklarından da kaynaklanır; güneş altında tenis oynamak, çok yoğun bir koşu sonrası ya da yüzerek gereğinden fazla gücüne istinaden plajdan çok uzaklara açılma sonrası kramp girmesi sebebiyle boğulmaların görülmesi

Spora başlarken kesinlikle çok dikkatli olunmalı ve hekimin nasihatleri göz önüne alınmalıdır. Kırk yaşından sonra, sıhhatli olsanız dahi, özellikle kardiyak imhalardan kaçınmak için kumpaslı olarak hekim hakimiyetinden geçmek gerekir. Spora bağlı kazalar ve neticelerini 4 guruba ayırabiliriz; kalp-damar bozuklukları, travmatik meseleler, hareket sisteminde fazla işlevsel meseleler ve dopinge bağlı meseleler.

1. Hareket sistemi üzerine: Hareket sisteminde görülen rahatsızlıklar çok fazladır fakat ağır bir mesele değildirler. Ehemmiyet derecesine göre sıralayacak olursak;

Adale tutuklukları; bu sonunlar, fazla bir çalışma sonrası adalelerde biriken fazla zehirli maddelerin, özellikle laktik asitin birikmesinden kaynaklanır. Bu olay çalışmadan 24 saat sonra başlar ve 2-3 gün kadar sürebilir. Bu vaziyet de çok su içmeli ve adalelere yumuşatıcı pomadlar sürülmelidir. Sauna ya da sıcak bir banyo iyi bir tesir sağlayabilir.

Kasılma; istemsiz adale kasılmalarıdır, refleks bir tepkinden, fazla uzamadan ya da eklem travmasından kaynaklanırlar. Olayın vaziyetine göre adale üzerine buz ya da tersine, sıcak banyo ve masaj uygulanır.

Uzama; adale liflerinin gerilmesine neden olan, adalenin elastikiyet hududunun aşılmasıdır. Bu vaziyette gerekli olarak tüm masajlardan sakınmak ve liflerin derlenmesi için 10 gün beklemek gerekir.

Lif kopması; muhakkak sayıda adale liflerinin yırtılmasından kaynaklanır ve beraberinde adale düzeyinde bir iç kanama görülür. Masaj mahzurludur, iyileşme en az bir ay sürer.

Adale Yırtılması; adalenin yırtılması çok ağır bir tablo oluşturur. Cerrahi bir teşebbüs gerektirir.

Tendinit; sporcularda sıklıkla görülür. Genellikle aşil tendonunda, pubisde, diz kapağında, uyluk addüktörlerinde ve dirsekte odaklanırlar tenisçi dirseği. Tendinitler bazen tüm atletik etkinliklerin bir zaman kesilmesini gerekli kılar.

2. Kalp-damar sistemi üzerine; kalbin, saygı gösterilmesi gereken hudutlarının öğrenilmesi gerekir. Bu cins tehlikeler özellikle; uzun müddetten beri spor yapmayan, hiçbir ön hazırlığı olmayan, akşam karar verip sabah başlayan, kırk yaş üzeri erişkinlerde ortaya çıkmaktadır.

Çok anlamlı bir misal squaç tır ve görünmediği kadar çok şiddetli bir spordur. Tenis ve koşu da, özellikle güneş altında uygulandıkları zaman, bazen riskli sporlar olarak ortaya çıkarlar.

Sigara içmek ya da ehemmiyetli bir fizik etkinlikten sonra saunaya girmek gibi yanlışlardan da sakınmak gerekir.

3.Doping; Senelerden beri doping meseleyi kaygı verici ebatlara erişmiştir, 1988 de Seul Olimpiyatlarında Ben Johnson un altın madalyasının geri aalındığı anılardadır. Doping olarak kullanılan mahsullerin listesi hayli şişkindir, özellikle yapay olarak performansta iyileşme sağlayan anabolizanlar ön sırayı almaktadır. Bunlar çoğunlukla vitaminler gibi psikolojik tesire sahiptirler. Üstelik, kaygısızca bu tehlikeyi göze alan sporcuların yaşam ve sıhhatleri için hakikat bir risk oluştururlar.

Anabolizanlar; bunlar hormonlardır, erkek testosteronu olarak ibraz edilirler. Yoğun bir idmanı uygulamak şartıyla ehemmiyetli miktarda adale kitlesini artırırlar. Adalelerde kitle çoğalışı görülse dahi tendonların üzerine hiçbir tesirleri yoktur, adalenin kasılma gücü tarafından kopmalar olabilir.

Anabolizanlar bazen riskli tendon kopuklarına yol açmaktadırlar. Bunun yanında, bayanlarda geri dönüşümü olmayan erkekleşme, seksüel yaşam bozuklukları, bazen kanser özellikle prostat kanseri gibi çok ağır tabloların orijinini oluştururlar.

Amfetaminler; en çok öğrenilen mahsullerdir, uyarıcı ilaçlardır. Açlık duygusunu, özellikle bitkinlik hissini yatıştırırlar. Müsabaka esnasında öfori sağlarlar ve sporcu kendisini yenilmez sezer. Fakat, uzun müddette ehemmiyetli psikolojik bozukluklara yol açarlar, özellikle şahıs kesintisiz olarak hallisünasyonlar ile karşı karşıya kalır.

Kortikoidler; strese karşı çabaya ve seri toparlanmaya imkân sağlarlar. Fakat, hormonal sistemi tamamen bozarlar, adale ve tendon düzeyinde ağır yaralanmalara yol açarlar, bazen diyabete neden olurlar ya da kullanımlarından uzun yılar sonra osteoporoza yol açarlar.

Kardiyak uyarıcılar; uzun zamandır, müsabaka evveli alyuvar enjeksiyonu, özellikle dayanıklılık sporlarında destekleyici rol oynadığı sanıldı. Oysa, bu doping tamamen tesirsizdir ve günümüzde terk edilmiştir. Kardiyak tonik olarak öğrenilen ünlü efedrin bir çok öksürük şurubu ve burun damlası gibi ilaçlarda bulunur. Kafeinin fazla tüketimi yasaktır, fakat yinede hakimiyete tutulmamak için 6-8 fincan içilebilir.

Medikal hakimiyet; atletik bir etkinliğe başlamadan evvel medikal bir hakimiyetin yapılması kaçınılmazdır. Bu hakimiyet özel bir merkezde yapılmalıdır. Bu hakimiyetin emeli, genel olarak bir sporu yapmaya ya da emin bir spor için muhtemel yasaklı gidişatların varlığını saptamayı emeller. Bu gidişat EKG, kardiyak enzimler, röntgen ve hastanın muayenesi ile incelenir.

Kesin yasaklı vaziyetler;
-yeni geçirilmiş miyokard infarktüsü
-tipik göğüs sızısı
-konjenital kardiyopati doğuştan kalp hastalığı
-kardiyomiyopati kalp adalesinin kasılma özelliğinin eksilmesi
-akut perikardit kalp çeperinin iltihabi hastalığı, miyokardit kalp adalesinin iltihabi hastalığı,
-kalp ritim ve mesajım bozuklukları

Göreceli yasaklı vaziyetler;
-miyokard infarktüsü; yeterli bir aradan sonra en az 6 ay ılımlı egzersizi yasaklamaz, fakat müsabaka yasaktır,
-kalp ritim bozuklukları hastanın takibi gerekir,
-göğüs sızısı EKG ve kardiyak enzimler sıradan, atipik göğüs sızısı olursa spor yapılabilir,
-orta derece arteriyel hipertansiyon yüksek hipertansiyon yasak ,
-tansiyonu düşük olanlar ya da efor testinde tansiyonu yükselmeyenler

Bu tahlillerden sonra, hekim size yapabileceğiniz sporu önerecektir. Mesela, kulak sızınız var ise suya dalmanız yasaklayacaktır.