Sağlık Hakkı

Acaba sınama tahtası mı olduk? Sara hastası 19 yaşında bir kızım var. Bir cinsli düzelmiyor. Gitmediğimiz hekim, kullanmadığımız ilaç kalmadı. Bazen çarşı-pazar içinde düşüp kalıyor. 3 …

Acaba sınama tahtası mı olduk?
Sara hastası 19 yaşında bir kızım var. Bir cinsli düzelmiyor. Gitmediğimiz hekim, kullanmadığımız ilaç kalmadı. Bazen çarşı-pazar içinde düşüp kalıyor. 3 ay evvel, öneri üzerine bir hekime gittik. Bize özel bir rehabilitasyon başlayacağını söyledi. Verdiği ilaç yurtdışından geliyormuş. Normal eczanelerden bulamıyoruz. Sıklığı eksilmekle beraber, yeniden nöbetler oluyor. Hekim rehabilitasyona devam etmemizi istiyor. Kızımın kullandığı ilaçları bir hekim akrabamıza gösterdim. ‘Sara rehabilitasyonunda, benim bildiğim böyle bir ilaç kullanılmıyor. Bu rehabilitasyonun tehlikeyi çok fazla’ deyince fobiye kapıldık. Hekimine sorduğumuzda, ‘bu yeni bir rehabilitasyon. Çoğu hekim bunu öğrenmez. Siz telaşlanmayın. Ben şimdiye kadar bu rehabilitasyonla sizin gibi 7 hastayı iyileştirdim’ dedi. Ne yapacağımızı öğrenmiyoruz. Acaba sınama tahtası mı olduk diye kaygılanıyoruz.

Çağdaş tıp literatüründe hangi hastalıkların rehabilitasyonunda, hangi ilaç ve rehabilitasyonların kullanılabileceği muhakkaktır. Her ilacın ruhsatlandırılması sırasında da hangi hastalıkların rehabilitasyonunda kullanılabileceği sarihçe belirlenmiştir. Bir ilacın ruhsatlı kullanım yerleri dışında, başka bir hastalığın rehabilitasyonunda kullanılması doğru değildir. Bir hekim hastasına bayağı tıp literatürüne girmiş, uygulama standartları başka bir deyişle kimlere, ne zaman, nasıl, hangi şartlarda ve kim tarafından uygulanacağı tanımlanmış, bereketi ve tehlikeleri sarih olarak belirlenmiş tanı ve rehabilitasyon usullerini uygulayabilir. Hekim, rastgele bir sorgu gidişatında, hastasına uyguladığı tanı veya rehabilitasyon usulünün bilimsel olarak geçerli referanslarını ortaya koyabilecek vaziyette olmalı. Hekim, kendi hipotez veya gözlemlerine göre bilimsel ispatlara dayanmayan bir rehabilitasyonu rutin olarak hastalarına uygulayamaz. Ancak bazı çok özel vaziyetlerde standart dışı rehabilitasyon usulleri hastalara uygulanabilir. Bereketi ve tehlikeleri henüz bütün olarak netleşmemiş, yeni ve standart dışı bir rehabilitasyon usulünün hastaya uygulanabilmesi, şu şartlarda olası olabilir: Öncelikle; söz mevzusu hastalığın rehabilitasyonunda mevcut bayağı usuller sonuna kadar uygulanıp pozitif netice alınamamış veya bayağı rehabilitasyon olanağının olmadığı ortaya konmuş olmalı. İkincisi; uygulanacak olan yeni ilaç ya da rehabilitasyon usulünün, ilkin deney hayvanlarında, takiben sağlıklı gönüllüler üzerinde reelleştirilen deneylerde aktif ve emin olduğu ispatlanmış olmalı. Başka Bir Deyişle; evvelden hayvanlar ve sağlıklı insanlar üzerinde faalliği ve tehlikeleri yeterince incelenmemiş bir ilaç, doğrudan hastalara uygulanmamalı. Üçüncüsü; yeni rehabilitasyon uygulaması tıp etiğine ve geçerli meşru mevzuata uygun olmalı. Dördüncüsü; standart dışı rehabilitasyon verilen hastalar, muhtemel yan tesirler açısından yakın gözlem altında yakalanmalı ve mesele büyüdüğünde hemen ve aktif bir müdahale için gereken her türlü temkin alınmış olmalı. Son olarak; yapılacak rehabilitasyonun sınama olduğu, netice alınamayabileceği ve hasar verebileceği hastaya sarihçe söylenip, kendisinden hukuken geçerli ve yazılı bir onam alınmış olmalı. Bu şartlar karşılandığında, henüz olağanlaşmamış bir rehabilitasyon usulü hastaya uygulanabilir. Vurgulanması gereken bir ehemmiyetli husus da; bu cins ilaçların tesiri mübalağa etilip, tehlikeleri saklanarak, hasta ve hasta yakınlarının umutlarının istismar edilmesi ve hakikat dışı taahhütlerle haksız bir hasılat kapısı haline getirilmesi ihtimali… Bu sebeple yukarıyada açıklanan tüm şartları sağlasa dahi, yeni rehabilitasyon sınamalarının, akademik merkezlerde, müessesesel bir kimlikle ve yetkin uzmanlar tarafından yapılması tıp etiğine daha uygun olur.

Prof. Dr. Tevfik Özlü

http://www.sabah.com.tr/gny/sag107-20060925-200.html