Kalp Sağlı, Ağız Sağlığından Mı Geçiyor?

Kalbin sıradandan süratli ya da yavaş çalışması olarak belirlenen ‘aritmilerin’ büyük çoğunluğu ciddi sağlık meselelerine neden olmasa da, bazı cinsleri kalp noksanlığına veya ani vefata yol açabiliyor. Bu surattan aritminin ciddiye alınarak zamanında rehabilitasyon edilmesi yaşamsal ehemmiyet taşıyor.

Millet arasında ‘kalpte ritim bozukluğu’ olarak bilinen aritmi, kalbin kumpassız çalışması demek. Kalpteki bu kumpassızlık; atım sürati veya aralığında başkalaşım ya da her ikisiyle birlikte ortaya çıkabiliyor. Kalbimiz bayağıda dakikada 60-90 defa atıyor. Ancak ritim bozukluğunda nabız atışı dakikada 200’lere çıkabiliyor ya da bütün tersine 40’lara kadar düşebiliyor. İşte bu gidişat da risk çanları çalmaya başlıyor. Kardiyoloji Uzmanı Dr. Utku Güç, ritim bozukluklarının yaşam niteliğini düşürmeyecek kadar hafif gelişebileceği gibi, felç veya kalp beceriksizliği gibi ciddi karmaşıklıklara yol açabilecek şiddette de ortaya çıkabileceği, hatta hastanın aniden yaşamını kaybetmesine bile neden olabileceği ihtarında bulunarak, “Bu surattan aritmilerin ciddiye alınıp, kesinlikle zamanında rehabilitasyon edilmeleri gerekiyor. Aksi halde hasta yaşamını bile kaybedebiliyor” diyor. İşte bu noktada pek çok şahsın usuna şu sual takılıyor, ‘Aritmiler nasıl teşhis ve rehabilitasyon ediliyor?’

TANI NASIL KONUYOR?

ELEKTROKARDİYOGRAFİ: Hasta yakınmalarının tipi ve vaktine göre hekimin yapabileceği pek çok test mevcut. Bunlardan en basiti olan EKG Elektrokardiyografi, yakınmaların olduğu sırada çekildiğinde kalbin elektrik etkinliği hakkında çok ehemmiyetli balakalar veriyor.

HOLTER MAKİNEYİ: EKG anlık bir kayıt sunduğu için en büyük dezavantajı, şikayetleri ender olan hastalarda verdiği balakanın hudutlu olması. Bu sebeple 24-48 saat boyunca ritim kaydı yapabilen ve hasta üzerine elektrotlar taşıtıyla takılabilen Holter aygıtları, aritminin tanısında büyük fayda sağlıyor. MP3 çalar büyüklüğünde olan ve hastanın boynuna asılan bu makinelerin “hadise kaydolucu” ismi verilen bir versiyonunda, makine hastanın üzerinde çok daha uzun müddetler kalabiliyor. Hastanın kayıt düğmesine basmasıyla da aritmi anında kaydedilebiliyor.

EKOKARDİYOGRAFİ: Aritmilere yaklaşımda temel belirleyici etmen olan kalp işlevleri ve yapısal kalp hastalığı varlığı/yokluğu olduğunda çoğu zaman detaylı değerlendirme için ekokardiyografiye başvuruluyor. Kalp analizleri için özelleşmiş bir ultrasonografi makineyi olan ekokardiyografi kalp işlevleri ve anatomisi hakkında çok kıymetli balakalar verebiliyor.

EGZERSİZ STRES TESTİ: Koroner atardamar hastalığı kuşkusu olan şahıslarda veya şikayetleri özellikle günlük egzersizler ile atletik etkinliklerde belirginleşenlerde, egzersiz stres testi ideal bir yöntem olarak görülüyor.

ELEKTROFİZYOLOJİK ÇALIŞMA: Aritmilerin teşhisinde kullanılabilecek en kapsamlı yöntem, kalbin elektriki etkinliğinin kalbin içerisinden kaydolunmasına dayalı bir yöntem olan elektrofizyolojik çalışmadır. Bu emelle elektrik ihtarını kaydolma özelliği taşıyan ince uzun tüpler, uyluk toplardamarından kalbe yönlendiriliyor. Kalbin elektriki etkinliği bu yöntemle kapsamlı bir biçimde kaydedilebildiği gibi, elektrik ihtarları verilerek o sırada olmayan aritmi de tetiklenebiliyor. Bu yöntemle aritminin mekanizması, bu mekanizmaya katkıda bulunan, misalin aşırıdan elektriki mesaj yollarının varlığı gibi anatomik özellikler de ortaya konabiliyor.

NASIL REHABİLİTASYON EDİLİYOR?

Pek çok aritmi güvenli ve geçici olduğu için rehabilitasyona gerek dinlenmiyor. Şayet yaşamı tehdit ediyor veya yaşam niteliğini ciddi boyutlarda etkiliyorsa, bu vaziyette rehabilitasyon yoluna gidiliyor. Kardiyoloji Uzmanı Dr. Utku Güç aritmi meselesinde başvurulan rehabilitasyon yöntemlerini şöyle sıralıyor:

İLAÇ REHABİLİTASYONU: Taşikardilerin rehabilitasyonunda kullanılan yöntemlerde ilk sırada genellikle ilaç rehabilitasyonları geliyor. Ancak tesir mekanizmaları oldukça değişik olan ilaçların kullanılmalarına dikkat etmek gerekiyor, zira bu ilaçlardan bazıları değişik aritmileri tetikleyici potansiyele sahip oluyor.

KATATER ABLASYONU: Taşikardilerin rehabilitasyonunda günümüzde çok daha sık uygulanan ve giderek büyüyen bir başka yöntem ise kateter ablasyonu. İlaç rehabilitasyonu altındaki bireylerde rehabilitasyonun kesinlikle kumpaslı olarak alınması ve ilaç dozlarının sıçranmaması gerekiyor. Ancak buna karşın taşikardi saldırıları tekrarlayabiliyor. Bu vaziyette özellikle hamleler sık oluyor veya tolere edilemiyor, hastanın yaşam niteliği düşürüyorsa, daha kesin bir rehabilitasyon yöntemi olan ablasyon yöntemine başvurulabiliyor. Bu yöntemde kalp içerisinde taşikardiyi tetikleyen odak noktası kateter ile uygulananan radyofrekans dalgalarıyla ısıtılarak veya bütün tersine soğutularak yok ediliyor. Kimi aritmilerde yüzde 95 gibi yüksek bir başarı sağlayan bu yöntem, özellikle aritmi saldırıları sık olan hastalarda ilk alternatif veya ilaç rehabilitasyonunun noksan kaldığı hastalarda seçenek yöntem olarak kullanılıyor.

CERRAHİ YÖNTEMLER: Sarih veya kapalı cerrahi yöntemler ile de kalp ritim bozukluklarına müdahale edilebiliyor. Bu işlemler oldukça kapsamlı oldukları için genellikle tek başına uygulanmıyor. Misalin kapak cerrahisi gibi bir başka sebeple kalp operasyonu uygulanacak olan hastalara aynı seansta başarılı bir biçimde reelleştiriliyor.

DEFİBRİLATÖR: Bazı ritim bozuklukları yaşamı tehdit edebiliyor. Özellikle de kalp krizi geçiren hastalar kriz sonrası ani vefat gelişebiliyor. Kimi zaman sporcularda da aniden büyüyen ritim bozukluğu yaşamı tehdit edebiliyor… Bu cins aritmilerde elektro şok rehabilitasyonuyla ritim bozukluğunun zaman kaybetmeden düzenlenmesi gerekiyor. Ancak birkaç dakikalık zaman diliminde hastayı sağlık kurumuna yetiştirmek muhtemel olmuyor… İşte bu noktada defibrilatörler büyük bir fayda sağlıyor. Otomatik defibrilatörler, ciddi, yaşamı tehdit eden ventrikül taşikardilerde standart olarak kullanılıyor. Görevleri yalnızca nabız düşüklüğünü rehabilitasyon etmek olan kalp bataryalarına benzeyen bu makineler ölümcül taşikardiler ortaya çıktığında bunu tespit ederek batarya uyarımları ve/veya elektro şok uygulaması ile ritim bozukluğunu da düzenliyorlar. Yerel anestezi altında göğüs bölgesine yerleştirilebilen makinelerin boyutlarının küçülmesi ve ağırlıklarının eksilmesi hastaların konforunu ehemmiyetli miktarda artırıyor.

KALP BATARYALARI: Kalp hazının yavaşlaması ile izleyen ‘brakardiler’ de kalp bataryaları ile rehabilitasyon ediliyor. Bu makineler genellikle bayılma, göz kararması ve baş dönmesi gibi hastanın yaşam niteliğini düşüren gidişatlar söz mevzusu olduğunda başvuruluyor. Kalp bataryaları kalp atım süratinin yavaşlamasını önleyerek bu yakınmaları ortadan kaldırıyor ve hastaya nitelikli bir yaşam sunuyor.