Dikkat! Sadece yaşlılık hastalığı değil!

Romatizmayı hep yaşlıların hastalığı olarak öğreniriz ama vaziyet hiç de öyle değil… BEGÜM ÇELİKKOL HABERTURK.COM SAĞLIK HABERLERİ SERVİSİ [email protected] http://twitter.com/#!/bcelikkol27 Hep yaşlıların hastalığı olarak öğreniriz onu. Anneanneler, dedeler, “Yağmur yağacak …

Romatizmayı hep yaşlıların hastalığı olarak öğreniriz ama vaziyet hiç de öyle değil…

BEGÜM ÇELİKKOL
HABERTURK.COM SAĞLIK HABERLERİ SERVİSİ
[email protected]

http://twitter.com/#!/bcelikkol27

Hep yaşlıların hastalığı olarak öğreniriz onu. Anneanneler, dedeler, “Yağmur yağacak sanırım, eklemlerim ağrıyor” derler; biz de o surattan onu yaşlılarla bağdaştırırız. Ancak bu hastalık yalnızca yaşlıların sürüklediği bir vaziyet değil.

Geçtiğimiz 15 Ekim onların günüydü… Dünya Artrit Günü… Bütün de gününde İç Hastalıkları ve Romatoloji Uzmanı Prof. Dr. Mehmet Soy’la karşılaştık. Karşılaşmıken, “Yağmurlu havalardan evvel bulgu vermeye başladığını sandığım” romatizmayı konuşalım dedik. Hastalığın çocuk yaşlı, kadın erkek demeden herkesi vurabileceğini bildim…

İşte romatizma ile alakalı merak ettiklerim ve Prof. Dr. Soy’un cevapları

Romatizma nedir?
Romatoloji veya romatizma denince insanların usuna hemen eklem irini kazanç. Oysa romatizmaların bir kısmı yalnızca eklemleri değil eklemlerle beraber ten, adale, kemik ve iç uzuvları etkileyebilir

Romatizma kimlerde görülür?
Kadınlarda, erkeklerde, çocuklarda. Yaşlılarda da gençlerde de görülebilir.

KADINLARDA DAHA SIK GÖRÜLÜYOR
Romatizma sadece kadınların hastalığı mıdır?
Romatizmal hastalıkların çoğunun kadınlarda daha sık sık görüldüğü doğrudur. Ancak bir hayli romatizmal hastalık erkekleri de bir o kadar oranda etkileyebilmektedir. Sitemik Lupus Eritematozus SLE, Antifosfolipid Belirtiyi, Sjögren Belirtiyi ön tasarıda kadınlarda sık görülürken bazı vaskülit cinsleri erkleri daha fazla etkilemektedir. Ayrıca erkeklerde bazı hastalıklar daha ağır izlemekte. Misalin Behçet Hastalığı ve Ankilozan Spondilit grubu hastalıklar erkeklerde daha ağır izler.

Yalnızca soğukta mı çıkar?
Osteoartrit gibi bazı romatizmaların soğuk ve yağışlı havalarda hastayı daha fazla rahatsız ettikleri doğrudur. Muhtemelen dış etraftaki tazyik farklılıklarının ekleme yansıması sebebi ile daha fazla yakınma olmaktadır. Öte yandan güneş bazı hastalıklara iyi gelse de, misalin SLE gibi romatizmaları ise tutuşturabilir. Başka Bir Deyişle romatizmalar yalnızca soğukta ya da kışın ortaya çıkmaz, her mevsimde ortaya çıkabilir.

Romatizmanın cinsleri nelerdir?
OSTEOARTRİT eklemlerde kireçlenme: En sık görülen eklem hastalığıdır. Eklem kıkırdağının yapısının bozulması ve zamanla kaybolması bu hastalığa yol açar. Kanda cerahat göstergelerinde çoğalışa yol açmadığından ulus arasında irinli olmayan romatizma olarak öğrenilir. 40 yaşından evvel görülmesi enderdir. 70 yaş üstü fertlerin dörtte üçünde bu hastalığa ait belirtiler görülür. En sık diz, kalça, el parmak eklemlerinde görülür. Hastalarda ağrı, hareket kısıtlılığı ve el-ayak parmaklarında biçim bozukluğuna yol açar. İdeal bir rehabilitasyonu yoktur. Zaman zaman ağrı kesici ilaçlardan faydalanılabilir. Ancak kilo alınmaması, kumpaslı egzersiz yapılması, süt ve süt mahsullerinin kumpaslı harcanması bu hastalığın önlenmesinde son derece ehemmiyetlidir.

ROMATOİD ARTRİT: Ulus arasında irinli romatizma olarak da öğrenilir. Yetişkin insanlarda görülme sıklığı %1 dir. Hastalık eklemler dışında iç uzuvları da etkileyebilir. Hastalık en sık her iki el bileği ve el eklemlerini eşzamanlı olarak tesirler. Hastalarda el bileği ve el parmaklarında ağrı, şişlik, sabah ellerini kullanamama sabah tutukluğu, ellerde biçim bozukluğu görülür. Eller dışında ayak bilekleri, dirsek, omuz ve dizler de sıklıkla hastalıktan etkilenir. Hastalığın tanısında hastanın şikâyetleri dışında fizik tetkik belirtileri, kan testleri ve eklem grafilerinden yararlanılır.

Erken tanı son derece ehemmiyetlidir. Zira erken tanı konup rehabilitasyon başlanırsa biçim bozukluğu ve işlev kaybı büyüme tehlikeyi eksilir. Rehabilitasyonda öncelikli alternatifimiz haftada bir kere kullanılan metotreksat, kinin ve kortizon dahil bağışıklık sistemini baskılayan bir çok ilaç kullanılır. Ayrıca yeni geliştirilen TNF alfa blokeri gibi biyolojik ilaçlarla seçilmiş hasta grubunda hastalık daha kolay hakimiyet altına alınabilmektedir.

ANKİLOZAN SPONDİLİT: Genellikle omurgayı yakalayan ağrılı, ilerleyici bir kronik romatizmal hastalıktır. Hastanın belini büken ve onu öne doğru eğen bir hastalıktır. Esasen omurgayı etkilemekle birlikte öbür eklemleri, kiriş ve tendon denilen adalelerin kemiklere yapıştığı bölüm olan yerleri de tesirler. Bazen göz, akciğer ve kalp de etkilenir. Hastalık genellikle 20 li yaşlarda başlar. Erkeklerde daha sık görülür. Hastalar genellikle sabah çok şiddetli bel ve/veya kalça ağrısıyla uyanırlar. Ağrının gün içinde hareketle eksilmesi karakteristiktir. HLAB27 adlı bir genin pozitifliği tanıda takviyecidir. Erken tanı ve rehabilitasyon çok ehemmiyetlidir. Rehabilitasyonda ağrı kesici ilaçlar veya bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlardan yararlanılır. Yeni geliştirilen biyolojik ilaçlar, seçilmiş hastalarda muhteşem neticeler alınabilmektedir. Ankilozan spondilitli hastalarda egzersiz, özellikle yüzme sporu omurganın eğilmemesi için son derece ehemmiyetlidir. Ankilozan spondilitli hastalar muhtemel olduğunca hareket etmeli ve yüzmelidir.

BEHÇET HASTALIĞI: Ağızda ve cinsel bölgede ağrılı ülserler yaralar; aftlar, göz irini Üveit ve ten belirtileriyle izleyen bir hastalıktır. Hastalık sıklıkla yalnızca tene hudutlu varsayılır. Ancak, özellikle genç erkeklerde bacaklarda ve akciğerlerde başta olmak üzere damar tutulumu ve beyin tutulumu yaparak yaşamı tehdit edebilir. Hastalık her yaşta görülebilmekle beraber en sık 20-30 lu yaşlarda ortaya çıkar. Rehabilitasyon edilmezse görme kayıpları, beyin ve damar tutulumları ile eklemlerde tutuluma yol açması sebebi ile ehemmiyetlidir.

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ FMF: Birkaç ayda bir yineleyen ve birkaç günde kendiliğinden sona eren karın ağrısı, ateş, göğüs arısı, eklem ağrısı ve şişmeleri ile kişiliğizdir. Hemen her zaman çocukluk ve genç yaşlarda ortaya çıkar. Genetik geçişli bir hastalıktır. Sıklıkla aile fertlerinin bir ya da bir kaçı daha aynı hastalıktan etkilenmiştir. Tanısı öncelikle muayenehane belirtilere göre konur. Dayanakçı olarak MEFV gen incelemeyi yapılabilmektedir. FMF tanısı konduktan sonra şahsın ömür boyu kolşisin Colhicium isimli ilacı kullanması zorunludur. Aksi takdirde böbreklerde bozukluk ve zamanla noksanlık söz mevzusu olabilir.

KALPTE CİDDİ MESELELER YARATABİLİR
Arama Kurtarma Teşkilatı ROMATİZMAL ATEŞ ARA: Özellikle çocuk ve gençlerde ortaya çıkan; A Grubu Beta Hemolitik Streptokakalar Beta Mikrobu ile üst sonlum yolu iinfeksiyonunu takiben büyüyen, eklemler, kalp çeperi ve adaleyi, beyin gibi uzuvlarda tutulum yapabilen bir hastalıktır. Eklem ve öbür uzuvlardaki meseleler genelde ehemmiyetli bir zarar vazgeçmeden iyileşirken kalpte ciddi meseleler yaratması sebebi ile ciddiye alınmalıdır. Bu hastalık eklemleri yalayan kalbi ısıran hastalık olarak öğrenilir. Kalpte daha sonraki senelerde kendini gösteren romatizmal kapak hastalığına neden olur. Aort, mitral gibi kalp kapaklarında darlık ya da noksanlık yapar. Bu hastalığı geçirenlerin aylık ambar penisilin Penadur gibi yaptırmaları zorunludur. Hastalığın tanısında beta mikrobu ile infekiyon geçirdiğinin gösterilmesi ehemmiyetlidir. Bu emelle boğaz kültürü ve Ankara Sanayi Odası denilen bir kan testinden faydalanılır. Ancak her boğaz enfeksiyonu geçirende ARA büyümez ve her Ankara Sanayi Odası yüksekliği ARA anlamına gelmez. O sebeple hastaların kesinlikle öbür muayenehane bulgularla beraber değerlendirilip bu tanı konmalıdır.

SİSTEMİK LUPUS ERİTEMATOZUS SLE: Özellikle genç – orta yaşlı kadınlarda görülen bir hastalıktır. Yüzde güneşe maruz kalmakla artan kızarıklar, eklem ağrısı ve şişmesi, ateş kilo kaybı, akciğer-kalp çeperinde akışkan birikmesi, kansızlık, böbrek ve öbür uzuvlarda tutulum yapabilen, rehabilitasyon edilmezse ölümcül olabilen bir hastalıktır. Bir grubunda yineleyen düşükler ve yineleyen derin ven trombozu, beyin damarlarında tıkanmalara yol açabilir. Anti nükleer antikorların F-ANA pozitifliği tanıda oldukça verimlidir.

DEĞİŞİKLERİ: Bunlar dışında daha çok rakamda ve cinste romatizmal hastalıklar bulunmaktadır. Skleroderma Ellerde soğukta morarma-kızarma, tende gerginlik, akciğerde yakalanma; Dermatomiyozit adalelerde zayıflama, eforsuzluk, tende kızarıklıklar, akciğer tutulumu; Yetişkin Başlangıçlı tarz Hastalığı özellikle akşamları artan ateş, ten döküntüsü ve bazen ciddi uzuv tutulumları..; Vaskülitler çok muhtelif ve cinste olup damarlarda iltihaplanma ve bunun neticesinde uzuvlarda işlev bozukluğu ile karakterizedir. Wegener Granulomatozusu, temporal arterit, Poliarteritis Nodosa PAN başlıca misalleridir.

BEL AĞRISINA DİKKAT
Peki nedir bulguları?
Eklemlerde ağrı, şişlik, hareket kısıtlılığı. Sabah eklemlerde sertlik olması. Özellikle sabahları daha besbelli bel ağrısı. El parmaklarında soğukta beyazlaşma, morarma
Cilt altında bezeler. Güneşte ciltte fazla duyarlılık ve yaralar büyümesi. Ellerde veya bedenin rastgele bir yerinde tende sertlik. Eforsuzluk, merdiven inip çıkamama, oturup kalkamama ve adalelerde ağrı. Ağızda yara çıkması, genital bölgede yara. Gözlerde sık sık iltihaplanma Üveit. Yineleyen karın ağrıları… Ağız- göz kuruluğu. Açıklanamayan ateş
Açıklanamayan kilo kaybı. Açıklanamayan ten döküntüleri

Romatizmanın rehabilitasyonu yok mudur?
Daha Öncekinden romatizma hastalarının rehabilitasyonu kısıtlı idi. Gerek romatizmal hastalıklar uzmanı rakamının beceriksizliği gerekse de rehabilitasyon imkânlarının kısıtlı olması sebebi ile bir hayli romatizmal hastalık yeterince rehabilitasyon edilemiyordu. Günümüzde bir hayli romatizmal hastalık için çağdaş rehabilitasyon usulleri geliştirilmiştir. Özellikle romatoid artrit, Ankilozan Spondilit gibi hastalıklarık rehabilitasyonunda ehemmiyetli zaferler sağlanmıştır.

KORUNMA YOLLARI
Romatizmadan nasıl korunuruz?
Romatizmaların ehemmiyetli bir kısmının hakikat sebebi henüz bütün öğrenilmemekle birlikte bazı ehemmiyetli bilgilere sahibiz. Mesela fazla kilo ile osteoartrit arasında ilişki vardır. Ayrıca öbür romatizma cinslerinde de ekleme binen yükün eksiltilmesi hastalığın hakimiyetini kolaylaştıracağından ve verilecek kortizon gibi ilaçların yan tesirlerinin eksiltilmesi için kilo verilmesi ehemmiyetli. Sigara ve tütün mahsulleri romatoid artrit yaradılışından mesul yakalanmıştır. Özellikle ailesinde romatoid artrit olanların sigara içmemesi gerekir. Ankilozan spondilit olgularında da sigara içilmesi daha ağır bir hastalık tablosuna yol açabilir.

Diş eti irinlerinde romatoid artrit yaradılışından mesul olabileceğinden diş meselelerinin en kısa zamanda giderilmesi zorunludur. Kumpaslı egzersiz yapılması, eklem sıhhati için de gereklidir. Tempolu yürüyüş, yüzme gibi sporlar kemik, eklem ve adale sıhhati için bereketlidir. Genel sağlık kaideleri dahilinde davranılarak besslenmek gerekir. Sık sık balık Uskumru, somon, ton, sardalya, lüfer, morina, ringa yemek, A vitamin, ve omega 3 cinsi maddeleri almanızı sağlar. Bunlar hem trigliseridleri düşürür hem de romatoid artriti baskılar. İçki, gut yaradılışına ve kemik metabolizmasındaki bozukluklara yol açabilir. Genel olarak yeterince sebze, hububat ve meyve harcanmalıdır. Yeterince güneş görmek ve kalsiyumdan zengin beslenmek kemik sıhhati için elzemdir. Günde 5- 6 fincandan fazla kahve, bir kadehten fazla soda içmek kemik metabolizmasına hasar verebilir. Netice olarak bize emanet edilen sıhhatimizi gözetmek için azıcık gayret etmek gerekir. Kendimize uygun bir egzersiz programı uygulamak, bize hasar verebilecek sigara gibi alışkanlıklardan, afaki kalori alımından sakınmak ve zamanınfa bir hekime müracaat etmekle pek çok sualin daha kolay halledilebileceğine inanıyorum.

Kaynak: http://www.haberturk.com/saglik/haber/680400-dikkat-yalnızca-yaslilik-hastaligi-degil