Anemi: kansızlık

TANIM: Kansızlık anemi pekçok farklı biçimde tanımlanabilen kan rahatsızlığı olarak bilinmektedir. Bu kan rahatsızlığını kırmızı kan hücrelerinin işlevlerinde ve sayısındaki anormallik biçiminde ifade edebiliriz. Kırmızı kan …

TANIM:
Kansızlık anemi pekçok farklı biçimde tanımlanabilen kan rahatsızlığı olarak bilinmektedir. Bu kan rahatsızlığını kırmızı kan hücrelerinin işlevlerinde ve sayısındaki anormallik biçiminde ifade edebiliriz. Kırmızı kan hücreleriniz kırmızı rengini hemoglobinden alır, demir içeriği zengin protein oksijeni ciğerlerden bedenin değişik bölgelerine taşır. Kansızlık kırmızı kan hücrelerinin sayısını eksilttiğinde ya da hücrelerin taşıyabileceği hemoglobin ölçüsünü eksilttiğinde bedeninizin dokuları oksijenden yoksun kalır. Oksijen yetersizliği tipik anemia cinsleri bulgularını üretir.Bu kansızlık bulguları: eforsuzluk, fazla bitkinlik, solgun bir deri, soluk darlığı, düsensiz kalp atışıdır. Hatta çok şiddetli kansızlık felç, kalp krizi ve kalp tıkanıklığına da yol açabilmektedir. Demir yetersizliği gibi bazı kansızlık cinsleri doğrudan kendileri rahatsızlığı yaratırken bazı kansızlıklarda ise arkasında dalak büyümesi ya da anti kanser ilaçlarının alımıyla sonuçlanan hemolitik anemia gibi bir hastalık uyumaktadır. Bazı kansızlık hastalıkları kolayca rehabilitasyon edilebilirken bazıları ise kronik ve hayatı tehdit edicidir. Aynı biçimde ve büyüklükteki kırmızı kan hücreleri klasik bir büyüme ve hemoglobin yapımını oluşturuyor.

EN SIK RASTLANILAN KANSIZLIK CİNSLERİ:
Demir Beceriksizliğine Bağlı Kansızlık :
Bedenin yeni hemoglobin oksijen taşıyan kırmızı hücrelerdeki proteini yaratabilmesi için demire gereksinimi vardır. Noksan demir alımı demir beceriksizliğine bağlı kansızlığa neden olur. Demir beceriksizliğine bağlı kansızlıkların neredeyse çok ehemmiyetli kısmı bazı kronik kanamaların neticesinde alana kazanç. Misalin; btümörün kanamaları, basur, mide ya da bağırsak ülseri, polip, gastroenterital kanser ve fazla adet kanamaları gibi… Beden bu fazla kanamalar sırasında yüklü ölçüde demir kaybeder. Daha az görülebilen demir beceriksizliğine bağlı kansızlık demiri emme yeterli mide asiti olmayan daha yaşlı insanlarda da gelişebilir.

Demire bağlı kansızlığın kendine özel bulguları:
Gıda dışındaki şeylere istek. misalin; toprak, buz, kireç taşı, nişasta gibi..
Ağız kenarında ve tırnaklarda çatlaklar
Tırnaklarda biçimsizlik; kaşık biçimini almaları gibi..
Tahriş olmuş dil.

Demir yetersizliği kansızlığının sebepleri:
Beceriksiz demir alımı:Yiyeceklerle dışarıdan alınan demirin noksanlığı halinde oluşur. Sosyo ekonomik seviyeyi düşük cemiyetlerde, beslenme alışkanlıkları yanlış olan cemiyetlerde sık görülmektedir. Ek besinlere geç başlama, fazla inek sütü kullanımı bebeklerde kansızlığa sebep olabilir.Vejeteryan beslenme, yanlış uygulanan zayıflama rejimleri, yeme bozuklukları da kansızlığa neden olan sebeplerdendir.

Doğumla alakalı nedenler: Prematürelik, çoğul gebelikler kansızlığa neden olabilir.

Demir ihtiyacının çoğaldığı gidişatlar:Ülser kanamaları, bayanlarda adet kanamaları gibi akut veya kronik kan kaybı,paraziter enfeksiyonlar, özellikle hayatın ilk seneyi ve adelosan yarıyılı gibi süratli büyüme yarıyıllarında demir lüzumu çoğalmakta ve kansızlıklar görülebilmektedir.

Demirin Emilim bozuklukları Kronik ishaller, Kronik enfeksiyonlar ,Sindirim sistemi anomalileri , Malabsorbsiyon belirtiyi gibi demir emiliminin bozulduğu vaziyetlerde kansızlık görülebilir.

Günlük demir lüzumu ve kaybı ne kadardır?
-Günlük demir lüzumu 1-3 mgr. kadardır. Bunun % 5-10 duedenum ve proksimal ince barsaktan emilir. Günlük kayıp 1 mgr dır. Ter, dışkı, idrar, dökülen hücreler ile kaybedilir. İhtiyaç bebeklik, gebelik, ağır hastalık ve emzirme dönemlerini çoğalır.

Hangi besinler demir açısından zengindir?
– Kırmızı et, karaciğer, balık, kuru üzüm ve yumurta sarısı demir açısından zengin yiyeceklerdir. Un, ekmek ve hububatlar demir ile zenginleştirilmiş olabilir.

Demir yetersizliği kansızlığı düşünülen hastalarda yapılması gereken başlıca muayeneler neler olmalıdır?
-Bütün kan sayımı, serum demiri, serum demiri bağlama kapasitesi, transferin saturasyonu, serum ferritin seviyeyi, dışkıda saklı kan ve periferik yaymadır. Bütün kan sayımında düşük hemoglobin ve hematokrit kıymeti, kanda düşük ferritin seviyeyi, kanda total bağlama kapasitesi ve kan kaybını değerlendirmek açısından dışkıda saklı kan görülebilir.

Tanı:
Hekim muayenesi ile birlikte yapılacak kan analizleri tanı koydurur. Ambar demir seviyelerini yansıtan serum ferritin seviyeyi düşmüştür.Total Demir Bağlama Kapasitesi çoğalmıştır. Kırmızı kan hücrelerinin boyutları ufak ve renkleri azdır. mikrositer hipokrom.

Rehabilitasyon:
Rehabilitasyon de en tesirli ilaç demir sülfattır. 2 yaşından ufak çocuklarda kahvaltıdan yarım saat evvel günde bir defa; 2 yaşından büyüklerde ise yemeklerden yarım saat evvel günlük dozun 3 e bcan verilmesi önerilmektedir.Rehabilitasyona vasati 3 ay devam edilmelidir.Fazla demir yüklenmesine neden olmamak için beş aydan daha fazla demir kullanılmamalıdır.
Ağızdan demir rehabilitasyonunda kullanılan demir formları demirsülfat, demir glukanat ve demir fumorattır. Demir rehabilitasyonuna başladıktan iki ay sonra hemoglobin seviyeyi sıradana dönecektir, ancak çoğunlukla kemik iliğinde olan demir ambarlarını doldurmak emeli ile rehabilitasyona 6-12 ay daha devam edilmelidir.Damar içerisine veya adale içerisine uygulanabilecek demir ilaçları da ağızdan alıma dayanamayan hastalarda kullanılabilir. Rehabilitasyon ile birlikte kan sayımı iki ay içerisinde sıradana dönecektir.

İlaç kullanılırken dikkat edilecek noktalar nelerdir ?
-En iyi demir emilimi aç karnına olmasına karşın pek çok insan buna katlanamaz ve besin ile almak ister. Süt ve sütlü mamüller demir emilimini yasaklayacağından ilaç ile birlikte alınmamalıdır. C vitamini demir emilimini artırırken hemoglobin yapımında da ehemmiyetli yer meblağ. Perhiz ile alınacak ölçü yeterli olmayacağından gebelik ve emzirme yarıyılı sırasında bayanların yeterli derecede demir almaları gerekir.

Mermi zehirlenmesi:
Özellikle sanayileşmiş cemiyetlerde özellikle mazotta ki merminin havaya karışması ile oluşan mermi zehirlenmelerinde demir yetersizliği kansızlıkları görülebilmektedir. Temkin olarak gıdaların bol su ile yıkanması ve üzeri örtülü kaplarda saklanması önerilmektedir.

Bulgular:
Hafif olgularda hafif solukluk dışında rastgele bir belirti vermeyebilir. Yalnızca yapılan kan analizleri ile tanı konulabilir. daha ağır olgularda iştahsızlık, sindirim bozuklukları, kabızlık, bazen ağrılı yutma gibi sindirim bozuklukları ortaya çıkabilir.

Tüm anemilerde görülen çarpıntı, eforla oluşan soluk darlığı, başdönmesi, kulak çınlaması, halsizlik, çabuk yorulma görülebilir.

Hekim muayenesinde ten ve mukozalarda solukluk, dilde kızarma, kabarcık ve ufak çatlaklar görür. Ağır olgularda ağız köşelerinde çatlaklar ve dalak büyümesi görülebilmektedir.

Bazı hastalarda toprak yeme gibi belirtiler ortaya çıkabilir.

Aplastik Kansızlık:
Bu kansızlığın en ciddi olanlarındandır. Bu ciddi hastalıkta, bedenin kemik ilikleri kırmızı, beyaz gibi kan hücrelerinden yeterli ölçüde üretemez. Aplastik kansızlığın yarıya yakının sebebi bilinemez. Bilinen nedenler kalıtsal hatalardan radyosyana ve zehirli kimyevi maddelere ya da bazı belirli ilaçların tesirine kadar bir alanda yer almaktadırlar. Bazı virüsler ve kanserler de bu hastalığın altında uyuyan sebeplerden sayılabilir.

Aplastik kansızlığın kendine özel bulguları:
Sıkça oluşan enfeksiyonlar
Ten altında görülen kan kirleri
Travma olmaksızın oluşan bere ya da çürükler
Kendiliğinden oluşan btümörün, ağız, rektum, vajina ve dişeti kanamaları
Ağız, gırtlak, rektumla alakalı ülserler

Folik Asit Beceriksizliğine Bağlı Kansızlık :
Bedenin yeterli kırmızı hücreleri yaratmak için folik isyankarda gereksinimi vardır. Folik asit olmaksızın kırmızı kan hücre imali düşer ve kansızlık ile sonuçlanır. Bu cins kansızlıklar özellikle içkilerde çok sık görülür zira içki folik asitin emilimini ve metabolizmasını maniler. Değişik nedenler bağırsak hastalıkları, makûs emilim hastalıkları, ağızdan alınan gebelikten korunma hapları, kanser için alınan muhtelif ilaçlar ve sara.

Folik Asit beceriksizliğine bağlı kansızlığın kendine özgü bulguları:
Bu cins kansızlıklar genişleyen kırmızı kan hücreleri ile karakterize edilirler ve alttaki unsurlarla sonuçlanırlar:

İshal
Bunalım
Şişmiş ve kırmızı bir dil

Hemolitik Kansızlık:
Çok sık rastlanmayan cinsten olan bu kansızlık bedenin natürel artık toplama metabolizması süresizce kırmızı kan hücrelerini yok ettiğinde sonuçlanır. Netice olarak, kemik iliği yeni kırmızı kan hücrelerini basmakalıptan 10 kat daha fazla üreterek bunu karşılama etmeye çalışır. Bu yeni hücreler ufak ya da biçimsiz, beden dokularına oksijeni taşımakta beceriksiz olan hücrelerdir. Hemolitic kansızlığın sebepleri, dalağın genişlemesinden bağışıklık hastalıklarına, hemoglobin molekülleri ya da çeper yapısının bozukluklarından kalan meselelere kadar pek çok sebeple açıklanabilir.Orak hücre kansızlığı anormal hemoglobin molekülleri sebebiyle hemolitik kansızlığın bir cinsi olarak kabul edilir. Hemolitik kansızlık; Zamanından evvel büyüyen hücrelerin ömrü kısa oluyor. Hücrelerin klasik büyüklüğe erişmesini yasaklıyor ve yapımını eksiltiyor.

Hemolitik Kansızlığın kendine özgü bulguları :
Hemolitik kansızlık çok sayıdaki kırmızı kan hücrelerinin kısa bir müddette yok olmasıyla oluşan hemolitik krizlerin bir işareti olarak kabul edilebilir. Bu cins krizler alttaki biçimdedir:

Ateş
Sırt ve mide ağrısı
Titremeler
Baş dönmesi
Kan basıncındaki ehemmiyetli bir düşüş
Sarılık ve idrarda koyulaşma
Dalağın genişlemesinden kaynaklanan anormal ağrı

Kötücül Kansızlık Pernicious anemiaVitamin B-12 yetersizliği kansızlığı:
B-12 vitaminin emilimi için mide B-12 gerçek etmeni denilen bir maddeyi salgılaması gerekir. Bu temel etkenin yetersizliği bu sebeple vitamin B-12 beceriksizliğine neden olur. Kemik iliğinin kırmızı kan hücrelerini üretebilmesi için B-12 vitaminine gereksinimi olduğundan, beceriksiz ölçü kansızlığa neden olur. Bu stil kansızlıklar genelikle hayvan mahsullerini yemeyen vejetaryanlarda görülür.

Kötücül kansızlığın kendine özgü bulguları: Bu stil bir kansızlık genişleyen kırmızı kan hücreleriyle macrocytic anemia karakterize edilir ve neticeleri:
Eller ve ayaklarda ürperme
Bacaklarda, ayaklarda ve ellerde ve spastik hareketlerde duyum kaybı
Sarı ve mavi renklerle alakalı olarak renk âmâlığı cinsi
Şişmiş, ağrıyan ve yanan bir dil
Kilo kaybı
Kararmış cilt
İshal
Kumpassızlık
Bunalım
Entellektüel işlevlerin eksilmesi

Orak hücre kansızlığı sickle-cell anemia:
Afrikalı Amerikalılarda ayrıcalıklı olarak görülen bir cins ırsi hemolitik kansızlıktır. Bu hastalıkta, kırmızı kan hücreleri hücrelerdeki oksijeni eksilten anormal hemoglobin formunu kapsar. Netice olarak, hilal ya da orak biçimini alırlar ve dalak, böbrek, beyin, kemikler ve değişik uzuvların kan damarlarından rahatça akamazlar. Bu, uzuvlara hasar veren maniler yaratmakla kalmazlar ayrıca hilal biçimleri ile kırıcı ve dokulara oksijeni taşıyamama vaziyetleri söz mevzusu olur. Netice kansızlıktır.

Orak hücre kansızlığının kendine özgü bulguları:
Hemolitik kansızlık cinsi olan bu kansızlık kandaki oksijen ölçüsünü eksilten altta belirtilen etkinlikleri takip eden krizlerle göze çarpar.

Dinç egzersizler
Yüksek yükseltili yerler
hastalık
Kansızlığın aniden makûslaşması —ağrı, ateş ve soluksuzluk—bu krizleri işaret eder. Anormal ağrı çok şiddetlidir. Bu krizleri geçiren çocuklar çok şiddetli göğüs ağrısı sürüklerler.