Uzmanından ebeveynlere uyarı! “Telefon sakinleştirici olmasın”

Ebeveynler günlük hayatın telaşında çocukların oyalanması için telefon, tablet üzere elektronik aygıtlarla uzun müddet vakit geçirmesine müsaade edebiliyor. Ancak erken yaşta dijital ekranla tanışan çocuklar, birçok ruhsal ve fizikî sorunla karşı karşıya kalıyor. Doç. Dr. Yaşar Barut, dijital ortamın çocuklardaki tesirlerini anlatarak ebeveynlere tekliflerde bulundu.

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Çocuk Gelişimi Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yaşar Barut, çocukların erken yaşta dijital aygıtlarla tanışmasının zihinsel, duygusal ve toplumsal gelişimleri üzerinde önemli olumsuz tesirler oluşturduğunu söyledi.

Barut, bilhassa 0-6 yaş ortasındaki çocukların, ekran başında geçirdikleri vaktin artmasının gelişimsel açıdan kritik riskler taşıdığına dikkat çekerek “Çocukların erken yaşta telefonla tanışması, bilhassa beyin gelişiminin en süratli olduğu 0-6 yaş periyodunda olumsuz tesirler oluşturabilir. 0-6 yaş kümesindeki çocuklar için deneyimsel öğrenme, oyun ve insan etkileşimi kritik kıymettedir. Telefon üzere pasif ekranlar, lisanı manaya, hisleri tanıma ve söz etme üzere gelişim alanlarında gecikmelere neden olabilir” dedi.

EKRAN MÜHLETİ DİKKAT EKSİKLİĞİNİ VE UYKU SORUNLARINI TETİKLİYOR

Telefon ve tablet üzere dijital aygıtların uzun vadeli kullanımı, çocuklarda dikkat eksikliği, uyku bozuklukları ve toplumsal maharetlerde zayıflık üzere sıkıntılara yol açabildiğini söyleyen Doç. Dr. Barut, “Bilimsel araştırmalar, uzun müddetli ekran maruziyetinin çocuklarda dikkat eksikliği, hiperaktivite belirtileri, uyku sorunları ve toplumsal etkileşimlerde zayıflık ile ilişkilendirildiğini ortaya koyuyor. Bilhassa süratli görsel geçişler içeren dijital içerikler, çocukların dikkat müddetlerini kısaltabiliyor. Ayrıyeten mavi ışık, uyku hormonlarını baskılayarak çocukların uykuya geçişini zorlaştırabiliyor. Toplumsal gelişim açısından da yüz yüze etkileşimlerin yerini ekranın alması, empati gelişimini ve toplumsal ipuçlarını okuma marifetlerini olumsuz etkiliyor” diye konuştu.

“TELEFON ÖDÜL-CEZA ARACI OLMAMALI”

Birçok ebeveynin, çocuklarını sakinleştirmek ya da oyalamak için dijital aygıtlara başvurduğunu belirten Doç. Dr. Yaşar Barut, bu yaklaşımın uzun vadede duygusal düzenleme meselelerine yol açabileceğini “Telefonun bir ‘sakinleştirici’ ya da ‘ödül-ceza aracı’ olarak kullanılması, çocukların duygusal düzenleme hünerlerinin gelişmesini engelleyebilir. Çocuklar zorlayıcı hislerle başa çıkmayı öğrenmek yerine, bu hisleri bastırmak için dışsal araçlara bağımlı hale gelebilirler. Telefonun bir sakinleştirici olarak kullanılması ilerleyen yaşlarda gerilim, tasa yahut öfke üzere hislerle başa çıkmakta zorluk yaşamalarına neden olabilir” şeklinde tabir etti.

“ÇOCUKLARINIZA TEKNOLOJİ KULLANIMI KONUSUNDA ROL MODEL OLUN”

Çocukların teknolojiyle sağlıklı bir münasebet kurabilmeleri için ailelere ve öğretmenlere büyük sorumluluk düştüğünü belirten Doç. Dr. Barut, teknoloji kullanımına dair uygulanabilir tekliflerde bulundu:

“Çocuklarınıza teknoloji kullanımı konusunda kesinlikle rol model olun. Ebeveynler ve öğretmenler, kendi davranışlarıyla çocuklara örnek olmalı; sınırsız ve dikkatsizce ekran kullanan bir yetişkinin, çocuğa hudut koyması pek mümkün değildir. Bilhassa çocuğunuzun okul öncesi devirde ekran mühletinin günde 1 saati geçmemesine dikkat edilmelidir. Bunun yerine çocukları kitap okumaya, açık havada oyun oynamaya ve çeşitli etkinliklerle meşgul olmaya teşvik etmek çok daha yararlı olacaktır. Çocuğunuzla birlikte dijital içerikleri izlemek ve sonrasında bu içerikler hakkında konuşmak, onun dijital dünyayı anlamasını ve medya okuryazarlığını geliştirmesini sağlar. Ayrıyeten, günlük ömürde ekranlardan uzak kalınacak vakit dilimleri planlamak; örneğin yemek saatlerinde ya da yatmadan evvel dijital molalar vermek, sağlıklı bir kullanım alışkanlığı kazandırmada epey tesirlidir.”

“MEDYA OKURYAZARLIĞI OKUL MÜFREDATLARINA ENTEGRE EDİLMELİ”

Çocukların telefon bağımlılığı ve ekran müddetiyle uğraş noktasında devlet siyasetleri tarafından da desteklenmesi gerektiğini belirten Doç. Dr. Yaşar Barut, “Devlet siyasetleri, çocukların sağlıklı dijital medya kullanımı konusunda şuurlu bireyler olarak yetişmeleri için medya okuryazarlığını okul müfredatlarına entegre etmeli. Ailelere rehberlik hizmetleri sunulmalı ve ekran yerine etkin öğrenme desteklenmeli. İskandinav ülkelerinde uygulanan ‘ekran detoksu günleri’ yahut Japonya’daki sonlu ekran siyasetleri, çocukların teknolojiyle sağlıklı bağlar kurmasına yardımcı olan başarılı örnekler ortasında yer alıyor” sözlerini kullandı.