Soğuk algınlığı ile karıştırmayın: Boğmaca nedir? Belirtileri ve tedavi sistemleri

Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Manolya Kara ve Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Zeynep Utkan Korun, son devirde artış gösteren ve küçük çocuklar için önemli sıhhat riskleri barındıran boğmaca olaylarına karşı anne adaylarına ihtarda bulundu.

Bordetella pertussis ismi verilen bakterinin neden olduğu solunum yolu enfeksiyonu ile ortaya çıkan boğmaca, bilhassa bebek ve küçük çocuklarda ağır seyrederek ciddi sıhhat meselelerine yol açabilmektedir. Son devirde artış gösteren ve belirtileri sıklıkla soğuk algınlığı ile karıştırılan boğmaca olayları sonrası, Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Manolya Kara ve Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Zeynep Utkan Korun, ikazlarda bulundu.

BOĞMACA NEDİR?

Boğmaca, bordetella pertussis ismi verilen bakterinin akciğerlerde neden olduğu akut bir bakteriyel enfeksiyondur. Teneffüs yollarını etkileyen ve son derece bulaşıcı bir hastalık olan boğmaca, bilhassa bebeklerde ömür kaybına varabilen sonuçlar doğurabiliyor. Dünya genelinde yıllık 20-40 milyon civarı boğmaca olayı olduğu varsayım ediliyor. 

YENİDOĞANLARDA HAYATİ RİSK OLUŞTURABİLİR

Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Manolya Kara, “Maalesef her yıl yaklaşık 300.000 kişi (çoğu çocuk) boğmaca sebebiyle hayatını kaybetmektedir.” diyerek boğmacanın ne kadar bulaşıcı ve tehlikeli olduğuna vurgu yaptı.

Özellikle risk kümesinin, bağışıklık sistemi şimdi gelişmemiş ve aşı serilerini tamamlamamış yenidoğanlardan oluştuğunu hatırlatan Doç. Dr. Kara, “Boğmaca, özellikle bir yaş altı bebeklerde nefes durmasına, beyin içi kanamaya, nöbetlere ve hatta ömür kaybına yol açabilecek kadar ağır seyredebiliyor” tabirleriyle hastalığın ciddiyetine karşı ihtarda bulundu. 

BELİRTİLERİ SOĞUK ALGINLIĞI İLE KARIŞIYOR

Hastalığın üç evrede ilerlediğini belirten ve bilhassa birinci haftalarda soğuk algınlığıyla karıştırıldığını, bu periyotta bulaşıcılığın da en yüksek düzeyde olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Kara, sözlerine; “Hastalık çoklukla 3 evrede seyreder ve belirtiler vakitle şiddetlenir. Hastalığın başlangıcındaki ‘kataralevre’ yaklaşık 1-2 hafta sürmekte olup, bu evrede hastaları kolay bir soğuk algınlığından ayırt etmek mümkün değildir. Hafif ateş, burun akıntısı, hafif öksürük, halsizlik, gözlerde sulanma üzere ‘nezle’ gibisi bulgular gözlenir. Bu devir, bulaşıcılığın en yüksek olduğu evredir. Hastalığın ikinci evresinde (paroksizmal evre; 2-6 hafta) klinik bulgular barizleşir.

Çocuklarda morarmanın eşlik ettiği peşpeşe öksürük, derin bir iç çekme halinde nefes alma ve gerisinden birden fazla vakit kusma gözlenir. Bu evrede öksürükler o kadar şiddetli olabilir ki, bu sırada hastada beyin içi kanama, kaburgalarda çatlaklar ve nöbet geçirme üzere şiddetli komplikasyonlar gözlenebilir. Sonraki evrede (iyileşme evresi) öksürük nöbetleri azalır lakin haftalarca sürebilir. Genel durum düzelir. Lakin, bu devirde öbür bir teneffüs yolu enfeksiyonu öksürüğü tekrar alevlendirebilir.”  şeklinde devam etti.

BEBEKLERDE ÇOK ÖNEMLİ SEYREDİYOR

Boğmacanın bebeklerde önemli sonuçlar doğurabileceğini aktaran Doç. Dr. Kara, “Boğmaca, yoğun ve denetim edilemeyen öksürük nöbetlerine neden olur. Bu nöbetler teneffüs zahmetine, kusmaya, bayılmaya ve hatta kaburga kırıklarına yol açabilir. Bebeklerde nefes durmasına (apne) ve önemli akciğer enfeksiyonlarına neden olabilir. Bu tablo nedeniyle hastalık çok önemli seyreder” sözlerini kullandı.

‘KOLAYCA YAYILIR, TOPLUM SIHHATİ İÇİN DE RİSK OLUŞTURUR’

Boğmacanın, öksürük ve hapşırıkla çok kolay yayıldığını ve kalabalık yerlerde süratle bulaşabildiğini lisana getiren Doç. Dr. Kara, özellikle ergenler ve genç erişkinlerin hastalığı hafif bulgularla geçirebileceğinden, etrafa çarçabuk bulaştırabileceğine işaret etti.

Doç. Dr. Kara, “Bunun yanında yaşlılar, bağışıklık sistemi zayıf bireyler ve gebe bayanlar için de risklidir. Toplum bağışıklığı (sürü bağışıklığı) sağlanamazsa salgınlar artabilir. Aşıyla önlenebilir bir hastalık olmasına karşın, bağışıklığın vakitle azalması ve aşılanma oranlarının düşmesi nedeniyle periyot devir salgınlar görülebilir. Aşılanmamış şahıslar toplumda hastalığın yayılmasına katkıda bulunabilir. Bu nedenle boğmaca önlenmesi gereken, önemli ve toplum sıhhati açısından kıymetli bir hastalıktır” sözlerini kullandı.

GEBELİKTE BOĞMACA AŞISI BEBEĞİ DE KORUYOR

Bu tablonun önüne geçmek ve toplumsal korunmaya dayanak olmak gayesiyle atılan bu adımı pahalandıran Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Zeynep Ece Utkan Korun ise; “Boğmaca aşısı çocuklara ikinci aydan itibaren yapılmaya başlanıyor. Ancak bu müddet zarfında bebek büsbütün savunmasız durumda kalıyor. Bunun yanında anne adaylarının bağışıklığı, bebeğe doğumdan evvel antikor geçişi ile müdafaa sağlanabiliyor. Şayet anne gebelikte Tdap aşısı olursa, bedeninde oluşan antikorlar plasenta yoluyla bebeğe geçer ve onu doğumdan sonraki birinci aylarda korur. Bu müdafaa hayati değer taşır. Bu nedenle her gebelikte Tdap aşısı yapılması önerilmektedir.” diyerek anne adaylarını uyardı.

AŞI NE VAKİT VE KİMLERE UYGULANIR?

Yeni uygulama kapsamında boğmaca aşısının gebeliğin 18 ile 36. haftaları ortasında, tercihen 20. haftadan sonra yapılacağı bilgisini veren Uzman Dr. Utkan Korun, “Daha evvelki gebeliğinde bu aşıyı olmuş bir bayan, yeni gebeliğinde tekrar yaptırmalı. Zira bağışıklık vakitle azalacağı için aşı her gebelikte tekrarlanmalıdır.” formunda konuştu. 

Boğmaca aşısı uygulamasının ABD, İngiltere, Kanada ve birçok Avrupa ülkesinde uzun müddettir devam ettiğini hatırlatan Uzm. Dr. Korun, en çok merak edilen mevzulardan biri olan aşının güvenilirliği konusunda da “Bu aşı inaktif, yani meyyit aşıdır. Canlı mikrop içermez. Münasebetiyle gebelikte uygulanması inançlıdır. Yan tesirleri ekseriyetle hafiftir; enjeksiyon yerinde ağrı, hafif ateş ya da halsizlik üzere süreksiz durumlar görülebilir.” sözlerini kullandı. 

ANNE ADAYLARINA DAVET: AŞINIZI GECİKTİRMEYİN

“Unutmayın, sizin bağışıklığınız, bebeğinizin birinci savunmasıdır” diyerek tüm anne adaylarını bu hususta şuurlu davranmaya davet eden Dr. Zeynep Ece Utkan Korun, kelamlarını; “Gebeliğinizin ikinci trimesterine girdiğinizde, takiplerinizi yapan doktorunuzla kesinlikle bu mevzuyu görüşün. Aşıyı aile sıhhati merkezinizde yahut hastanenizde fiyatsız olarak yaptırabilirsiniz.” diyerek tamamladı.