Psikolog Esma Burhan açıkladı: Çocukların okul korkusu nasıl aşılacak?

Okulların açılmasına sayılı günler kala milyonlarca öğrenci yeni bir eğitim-öğretim yılına hazırlanırken, tatilin akabinde yine okul tertibine geçmek bilhassa çocuklar açısından kolay olmayabiliyor. Psikolog Esma Burhan, geçiş sürecinin çocuklar için duygusal olarak zorlayıcı olabileceğine dikkat çekerek ailelere ve öğretmenlere kritik tekliflerde bulundu.

Yaz tatilinden okula dönüş, çocuklar için hem fizikî hem de duygusal açıdan kuvvetli bir geçiş süreci olabilir. Psikolog Esma Burhan, bu periyotta çocuklarda korku, huzursuzluk, isteksizlik ve çeşitli fizikî şikâyetlerin görülebileceğine dikkat çekerek; ailelerin ve öğretmenlerin sabır, empati ve itimatla yaklaşmasının, çocuğun okula ahenk sürecini sağlıklı halde atlatmasında kritik rol oynadığını vurguladı.

“TATİL SONRASI TELAŞ, HUZURSUZLUK VE İSTEKSİZLİK GÖRÜLMESİ NORMAL”

Psikolog Esma Burhan, çocukların yaz tatili boyunca daha rahat ve hür bir ömür usulüne alıştıkları için okula dönüş sürecinde çeşitli ruhsal reaksiyonlar göstermelerinin son derece doğal olduğunu söyledi. Burhan, çocuklarda ortaya çıkabilecek ruh halini “Sabah erken kalkma zaruriliği, derslere odaklanma muhtaçlığı, ödev sorumluluğu ve arkadaşlık bağlarının tekrar kurulması kimi çocuklarda gerilim yaratabiliyor” kelamıyla tabir etti. Burhan kelamlarını şöyle sürdürdü;

“İlk haftalarda çocuklarda okula gitmek istememe, huzursuzluk, ayrılma tasası, mide ağrısı yahut baş dönmesi üzere fizikî şikâyetler gözlemlenebilir. Bunlar çoğunlukla geçicidir ve çocuğun okula tekrar ahenk sağlamaya çalışmasının bir kesimidir. Fakat bu belirtiler üç haftadan uzun sürerse yahut çocuğun günlük hayatını ciddi şekilde etkilerse bir uzmandan takviye alınması değerlidir.”

“ÇOCUĞUN TELAŞINI ANLAYIN, HİSLERİNİ KÜÇÜMSEMEYİN”

Burhan, çocukların ‘okula gitmek istemiyorum’ biçimindeki telaffuzlarının altında birçok vakit derin bir tasa, belirsizlik yahut güvensizlik duygusu olabileceğine dikkat çekti. Bu üzere durumlarda ebeveynlerin sergilediği yaklaşımın, çocuğun sürece nasıl adapte olacağını direkt etkilediğini lisana getiren Burhan mevzuyu şu sözlerle açıkladı:

“Çocuğun hislerini görmezden gelmek, küçümsemek ya da mantıklı açıklamalarla geçiştirmeye çalışmak ekseriyetle aykırı tesir yaratır. ‘Bunda korkacak bir şey yok’ demek yerine, ‘Bu duyguyu yaşaman çok olağan, seni anlıyorum’ demek çocuk için çok daha destekleyicidir. Anlaşılmak ve hissinin kabul gördüğünü hissetmek, çocuğun itimat hissini pekiştirir.”

“OKUL SEYAHATİNİ KÜÇÜK ADIMLARLA KOLAYLAŞTIRIN”

Çocuğun birinci gün tasasını azaltmak için evvelce hazırlık yapılması gerektiğini belirten Burhan, ailelere şu tekliflerde bulundu:

• Önceden konuşun: Okulda neler olacağı, nasıl bir gün geçireceği hakkında çocukla sohbet edin.
• Hazırlıkları birlikte yapın: Okul çantasını birlikte hazırlamak, kıyafetleri birlikte seçmek çocuğun sürece dahil hissetmesini sağlar.
• Rutin oluşturun: Sabah uyanma ve akşam ahenge saatlerini tatil bitmeden birkaç gün evvel okul sistemine nazaran ayarlayın.
• Okul sonrası kaliteli vakit geçirin: Özellikle birinci haftalarda çocukla birlikte vakit geçirmek, onun kendini yalnız hissetmesini mahzurlar.
• Duygularını paylaşmasına alan tanıyın: Çocuğa her gün okulda neler yaşadığını, neler hissettiğini anlatabileceği bir ortam sunun.

“SONUCA DEĞİL, EFORA ODAKLANIN”

Burhan, çocukların özgüven gelişimi açısından ebeveynlerin tavrının büyük kıymet taşıdığına dikkat çekti. Burhan, “Ona nazaran, yalnızca başarıyı övmek yerine, çocuğun gösterdiği uğraş ve uğraşın takdir edilmesi çok daha kıymetli. Örneğin çocuk bir ödevinde zorlanmış lakin tamamlamışsa, ‘Aferin 100 aldın’ yerine ‘Çok uğraşmışsın, vazgeçmeden tamamlaman harika’ demek, çocuğun kendi emeğini fark etmesini sağlar. Böylelikle çocuk yalnızca muvaffakiyete değil, öğrenme sürecine paha vermeyi öğrenir. Bu da uzun vadede daha sağlam bir özgüven geliştirir” değerlendirmesinde bulundu.

Ayrıca çok muhafazacı tavırların, çocukların bağımsızlık hissini ve sorun çözme marifetlerini körelttiğini vurgulayan Burhan, “Her adımda ebeveynin yönlendirmesine muhtaçlık duyan çocuk, ileride kendi kararlarını verirken tereddüt yaşayabilir. Bu da akademik ve toplumsal hayatta çeşitli zorluklara neden olabilir” şeklinde konuştu.

“KARDEŞ KISKANÇLIĞI VE AYRILIK KORKUSU BU DEVİRDE ARTABİLİR”

Okula yeni başlayan çocuklarda ya da uzun bir ortadan sonra yine okula dönenlerde, kardeş kıskançlığı ve ayrılık anksiyetesi üzere duygusal reaksiyonlar sıkça görülebildiğini söyleyen Burhan, “Özellikle küçük yaş kümesindeki çocuklar, meskende kalmaya devam eden kardeşlerine karşı kıskançlık duyabilir ya da anneden ayrılmakta zorlanabilir. Bu durumlarda çocuğun hissini lisana getirmesi için onu teşvik edin. Sizi özlemesinin olağan olduğunu söyleyin. Okuldan döndüğünde birlikte geçireceğiniz vakti planlamak, çocuğa itimat verir. ‘Sen okuldayken kardeşinle oynayacağım fakat sonra birlikte oyun kuracağız’ üzere net açıklamalar yapılmalı. Belirtilerin ağırlaşması durumunda da ruhsal takviye alınması önemli” dedi.

“VELİLERE VE ÖĞRETMENLERE EN DEĞERLİ TAVSİYE: SABIR EMPATİ VE GÜVEN”

Yeni eğitim öğretim yılında çocukların ruh sıhhatini korumak ismine hem velilere hem de öğretmenlere kıymetli sorumluluklar düştüğünü belirten Burhan, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Her çocuk farklıdır. Kimisi çabucak adapte olurken, kimisi vakte muhtaçlık duyar. Bu süreçte sabırlı olmak, çocuğun hislerine empatiyle yaklaşmak ve ona itimat vermek çok kıymetlidir. Öğretmenlerin sınıfta kapsayıcı ve teşvik edici bir tavır sergilemesi, velilerin ise çocuğa şartsız sevgi sunması adaptasyonu kolaylaştırır. Unutmayalım; çocuk için en büyük takviye, yargılamayan bir bakış ve sevgi dolu bir bağlantıdır.”