Pika sendromu nedir? Belirtileri ve tedavi sistemleri

Pika sendromu, bireyin en az bir ay boyunca besin pahası olmayan unsurları daima olarak yeme isteği ve bu hususları tüketmesiyle karakterize edilen bir yeme bozukluğudur.

Toplumda “toprak yeme hastalığı” olarak da bilinen pika sendromu, tüketilen unsurların yalnızca toprakla sonlu kalmadığı kil, kağıt, buz, saç, metal, sabun üzere çok çeşitli objelerin yenmesi durumudur. Her yaş kümesinde görülebilen pika sendromu, özellikle çocuklar, gebe bayanlar ve kimi zihinsel yahut gelişimsel engelli bireylerde daha yaygındır.

PİKA SENDROMU BELİRTİLERİ

Pika sendromunun en besbelli belirtisi, besin bedeli olmayan unsurlara karşı duyulan ağır ve daima yeme isteğidir. Bu isteğe eşlik edebilecek başka belirtiler şunlardır:

• Birey, olağanda yenilmeyecek şeylere karşı karşı konulamaz bir istek duyar ve bu hususları sistemli olarak tüketir.
• Utanç yahut ayıplanma kaygısıyla, birey bu alışkanlığını saklamaya çalışabilir.
• Karın ağrısı, kabızlık, ishal, mide bulantısı, kusma üzere sindirim sistemi problemleri ortaya çıkabilir. Sert unsurların yenmesi dişlerde hasara yol açabilir.
• Özellikle kurşun içeren boya yahut öteki toksik hususların tüketilmesi durumunda zehirlenme belirtileri (halsizlik, baş ağrısı, davranış değişiklikleri vb.) görülebilir.
• Toprak yahut dışkı üzere unsurların yenmesi paraziter yahut bakteriyel enfeksiyonlara yol açabilir.
• Besin kıymeti olmayan hususların tüketilmesi, gerekli besin alımını engelleyebilir ve vitamin yahut mineral eksikliklerine neden olabilir.

PİKA SENDROMUNUN NEDENLERİ

Pika sendromunun kesin nedenleri tam olarak anlaşılamamış olsa da, çeşitli biyolojik, ruhsal ve sosyo-kültürel faktörlerin etkileşimi sonucu ortaya çıktığı düşünülmektedir. 

Besin Eksiklikleri: Özellikle demir, çinko üzere mineral eksikliklerinin pika sendromuna yol açabileceği düşünülmektedir. Beden, eksik olan mineralleri bu tıp garip yollarla telafi etmeye çalışıyor olabilir. Örneğin, demir eksikliği olan kimi şahıslarda buz yeme (pagofaji) sıkça görülür.

Psikolojik Faktörler: Stres, anksiyete, obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) üzere ruhsal sıkıntılar pika davranışını tetikleyebilir. Bu davranış, birtakım bireyler için bir başa çıkma düzeneği yahut rahatlama yolu olabilir.

Gelişimsel Bozukluklar: Otizm spektrum bozukluğu, zihinsel engellilik üzere gelişimsel bozuklukları olan bireylerde pika sendromu daha sık görülebilir. Bu durum, bağlantı zahmetleri yahut duyusal arayışlarla bağlı olabilir.

Hamilelik: Hamilelik sırasında hormonal değişiklikler ve artan besin gereksinimleri nedeniyle kimi bayanlarda süreksiz pika davranışları görülebilir.

Sosyo-kültürel Faktörler: Nadir durumlarda, kimi kültürlerde toprak yahut kil yeme üzere uygulamalar klâsik olabilir. Lakin pika sendromu, bu kültürel uygulamaların dışında, kompulsif ve ziyanlı bir yeme davranışını söz eder.

Çevresel Faktörler: Özellikle ihmal yahut istismar üzere olumsuz çocukluk tecrübeleri pika riskini artırabilir.

PİKA SENDROMU TANISI NASIL KONULUR?

Pika sendromunun tanısı, ekseriyetle bireyin yeme alışkanlıkları hakkında ayrıntılı bilgi alınmasıyla konulur. Doktor veya bir ruh sıhhati uzmanı, bireyin ne cins hususlar yediğini, ne sıklıkta yediğini ve bu davranışın ne kadar müddettir devam ettiğini öğrenmek için görüşmeler yapar. Teşhis kriterleri ortasında, bu yeme davranışının en az bir aydır sürmesi ve bireyin gelişimsel seviyesiyle uyumsuz olması yer alır. Fizikî muayene ve kan testleri, muhtemel besin eksikliklerini yahut yutulan unsurların neden olduğu sıhhat problemlerini belirlemek için yapılabilir.

PİKA SENDROMUNUN TEDAVİSİ

Pika sendromunun tedavisi, altta yatan nedenlere ve bireyin özel gereksinimlerine nazaran farklılık gösterir. Tedavi ekseriyetle multidisipliner bir yaklaşım gerektirir ve aşağıdaki sistemleri içerebilir:

• Medikal kıymetlendirme ve tedavi
  Öncelikle, besin eksiklikleri (özellikle demir ve çinko) tespit edilirse, bu eksikliklerin giderilmesi için destekler yahut diyet değişiklikleri önerilir. Yutulan unsurların neden olduğu fizikî meseleler (zehirlenme, enfeksiyon, sindirim meseleleri vb.) tedavi edilir.
• Davranışsal terapiler
  Bilhassa ruhsal nedenlere bağlı pika olaylarında davranışsal terapiler tesirli olabilir. Uygulamalı davranış tahlili (UDA), ayrımcı pekiştirme üzere teknikler, istenmeyen yeme davranışlarını azaltmaya ve daha sağlıklı davranışları teşvik etmeye yardımcı olabilir.
• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)
  BDT, bireyin sıhhatsiz fikir ve inançlarını denetim etmesine ve değiştirmesine yardımcı olarak pika davranışını denetim etmede tesirli olabilir.
• Aile terapisi
  Bilhassa çocuklarda görülen pika olaylarında, aile üyelerinin eğitimi ve iştirakiyle yürütülen aile terapisi kıymetlidir. Aileye, çocuğun davranışlarını manaya ve olumlu takviye sağlama konusunda rehberlik edilir.
• Çevresel düzenlemeler
  Bireyin yeme isteği duyduğu unsurlara erişimini kısıtlamak değerlidir. Bu, potansiyel olarak ziyanlı unsurların ortadan kaldırılması yahut inançlı bir biçimde saklanması manasına gelebilir.
• Psikiyatrik kıymetlendirme ve ilaç tedavisi
  Şayet pika sendromu altta yatan bir psikiyatrik bozuklukla (OKB, şizofreni vb.) alakalıysa, bu durumun tedavisi için ilaçlar ve psikoterapi uygulanabilir.

Pika sendromunun kesin tanısı ve tedavisi için muhakkak uzman yardımı alınmalı.