Nesilden jenerasyona aktarılan hisler: Anne-Çocuk bağına dair Uzman açıklaması

Anne ve çocuk ortasındaki bağ, bilinçdışında gizlenen hisler ve jenerasyondan nesle aktarılan tecrübelerle şekilleniyor. Klinik Psikolog Sümeyye Üstün, bu güçlü alakanın görünmeyen istikametlerini anlattı.

Anne ve çocuk ortasındaki bağ, en güçlü bağlardan biridir. Tıpkı vakitte da epey karmaşık ve derin bir bağdır. Zira içine birtakım zımnî dinamikler vardır. Sarılmak, öpmek, sahiplenmek üzere ögelerin yanında bilinçdışında gizlenmiş, geçmiş tecrübeler ve jenerasyonlar ortası transferleri içeren ögeleri da taşır.

Bir anne çocuğuyla bağ kurduğunda, yalnızca çocuğuyla bağ kurmaz; eş vakitli olarak kendi “çocukluğuyla” da münasebet kurar. “Biz bu türlü şeyler görmemiştik”, “Annem üzere bir anne olmayacağım”, “Aynı annemin yaptığı üzere yapıyorum”, vb. cümleler sıklıkla kurulur. Bu cümleler kimi vakit öfkeli, kimi vakit kırgın, kimi vakit sevgi ile kurulur. Ekseriyetle de hiç düşünmeden ağzımızdan çıkıverir. Bu türlü üzerinde düşünülmeden, bir anda ağzımızdan ya da elimizden çıkanlar, kendi iç dünyamızı ve bilinçdışı unsurlarımızı bize gösteren güçlü ipuçlarıdır. Peşinden gitgide içe hakikat uzun bir seyahate çıkmaya başlarız.

“İÇSEL  ANNE”NİN SESİ 

İçsel anne, çocukken farkında olmadan içselleştirdiğimiz hisleri, alaka örüntülerini içerir. Bu bazen destekleyicidir, bazen şefkatli, bazense cezalandırıcı. Bir anne çocuğuyla münasebet kurarken içinden o eleştirel sesi sık sık duyabilir. Güya kendisi güzel bir anne değilmiş üzere, gereğince çabalamıyormuş üzere, bir şeyleri eksik ya da yanlış yapıyormuş üzere kulağına birçok ses gelebilir. Her ne kadar epey zorlayıcı bir durum da olsa bu seslere kulak kabartmak, döngüyü kırmak için uygun bir başlangıç noktası olabilir. Geçmiş ilgileri ve bilinçdışı hisleri fark etmek, onların bugünkü yansımalarını da fark etmeye kapı açar. Böylelikle günlük hayat ilgilerimiz daha sağlıklı hale gelmeye başlar.

YA ÇOCUĞUM BENİ BIRAKIRSA?

Bağlanma ve ayrışma süreçleri, anne-çocuk ilgisinin temelidir. Anne, çocuk için inançlı bir sığınakken, tıpkı vakitte dış dünyayı da işaret eden bir levha üzeredir. Çocuğun anneye bağlanması ve anneden ayrışması üzere annenin de çocuğuna bağlanması ve onu bırakabilmesi kelam mevzusudur. Çocuk büyüdükçe kimliğini inşa etmek, keşfetmek, diğer alternatifler denemek ve anneden uzaklaşmak ister. Bazen bu durum annelerde tasa uyandırabilir.

“Dış dünya kötülüklerle dolu bir yerdir, çocuğuma ziyan gelebilir.”

“Çocuğum bensiz de memnunsa, ben yalnız kalırım.”

Ve gibisi üzere bilinçdışı niyetler oluşabilir. Bu örnekleri yüzlerce farklı biçimde çoğaltabiliriz. Bütün bunlar, temelde annenin bilinçdışı hisleriyle ilişiktir. Öte yandan, anne kendi kimliğini geliştirdikçe, annelik rolünden diğer bir hayatı olduğunu fark ettikçe, çocuk annesinin hayatında diğer biçimde de yer bulabildiğini gördükçe hem çocuk hem de anne özgürleşerek tekrar inançlı ve sağlıklı bir bağlantı kurabilir.

“İYİ ANNE” DEĞİL, “GERÇEK ANNE” OLMAK

Hiç kimse harika değildir, hiçbir anne de kusursuz değildir. Dahası, eksiksiz olmasına gerek de yoktur. Winnicott bize “yeterince güzel anne” olmaktan bahseder. Gereğince güzel anne, yanılgı yapmayan, eksik olmayan demek değildir. Çocuğunu hissedebilen, hislerini fark edebilen, onarmayı bilen, kendinden emin bir annedir.
Bazen bağırmak, bazen üzülmek, sabredememek, yorulmak olağandır. Annenin de insan olduğunu gösterir. Değerli olan ise, bu hislerle yüzleşebilmek ve kendine şefkat gösterebilmektir. Kendine karşı dürüst olabilmektir. Kendine karşı dürüst olan ve şefkat duyabilen bir anne, çocuğuna da şefkatli bir iç ses bırakabilir.

Klinik Psikolog
Sümeyye Üstün